خواص و فواید شیرین بیان

نام های شیرین بیان
نام علمی: Glycyrrhiza glabra
عمومی:  Russian licorice, Spanish licorice
انگلیسی: Liquorice
عربی: شجره السوس
فرانسوی: Reglisse
مترادف:  Glycyrrhiza brachycarpa, Glycyrrhiza hirsute
خانواده: Leguminosae (نخود)

گیاه‌شناسی و خواص ریشه شیرین بیان:

شیرین‌ بیان گیاهی است پایا و دارای ارتفاع حدود یک متر که در شرایط مناسب، بلندتر می‌شود. برگ‌های آن از ۷-۴ زوج برگچه و یک برگچه انتهایی تشکیل می‌گردند. گل‌ها به‌صورت مجتمع، آبی روشن همراه با لکه‌های سفید، با اختصاصات پروانه‌ واران که دارای پنج گلبرگ هستند. میوه آن نیام به رنگ قهوه‌ای و حاوی ۶-۵ دانه است. ریشه‌های شیرین‌ بیان، افقی و قهوه‌ای‌رنگ و نسبتاً بلند بوده که قسمت مورد استفاده گیاه هستند. شیرین‌بیان یکی از گیاهانی است که در بیشتر نقاط ایران می‌روید. یکی از مناطق مهم جمع‌آوری آن، استان فارس است.

تاریخچه و خواص ریشه شیرین بیان:

مصارف درمانی شیرین‌ بیان، به دوران امپراتوری روم بازمی‌گردد. بقراط و تئوفراست، مصرف آن را مفید می‌دانستند و پلینی (۲۳ سال بعد از میلاد) آن را ضد نفخ و خلط‌ آور معرفی کرد. شیرین‌ بیان همچنین در طب گیاهی چین، به‌عنوان «داروی تراز اول» بوده که تأثیر پرهیزکارانه بر روی بدن دارد و سبب طول عمر می‌شود.

شیرین‌ بیان در داروهای جدید، بیشتر به‌عنوان طعم‌ دهنده به کار می‌رود که آن را به‌ صورت پوششی روی مزه تلخ نظیر گنه، قرار می‌دهند. همچنین به دلیل خاصیت خلط‌ آورش، در فرآورده‌های مربوط به سرماخوردگی و سرفه، از آن استفاده می‌شود. اخیراً، نمونه‌ای از شیرین‌ بیان به‌جا مانده از سال ۷۵۶ بعد از میلاد، مورد تجزیه قرار گرفت و مشخص شد که حتی بعد از گذشت ۱۲۰۰ سال، حاوی ترکیبات فعال است.

منشأ جغرافیایی گیاه شیرین بیان:

این گیاه، بومی نواحی مدیترانه بوده و انتشار آن از مرکز تا جنوب روسیه و آسیای صغیر تا ایران است که از شوروی سابق، ایران، ترکیه و چین صادر می‌گردد. این ریشه‌ها ممکن است با پوست یا بدون آن در بازار موجود باشند. پوست ریشه آن به رنگ خاکستری تا قهوه‌ای و اکثراً به رنگ قهوه‌ای با مزه بسیار شیرین و کمی معطر و بوی مشخص است. ریشه شیرین‌ بیان پوست‌ کنده به رنگ زرد لیمویی است.

زمان جمع‌آوری ریشه شیرین بیان:

چون قسمت مورد استفاده شیرین‌ بیان، ریشه‌ها هستند، بهترین زمان جمع‌ آوری، فصل پاییز یا اوایل زمستان است که در این زمان، ریشه‌ها جمع‌آوری‌شده و گل‌ و لای آن‌ها شسته می‌شود. در این زمان ریشه‌ها را در آفتاب (به شکل مصنوعی) خشک و به قطعات حدود ۳۰ سانتی‌متری تقسیم می‌کنند. ریشه گیاهان ۴-۳ ساله بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خواص ریشه شیرین بیان:

خواص ریشه شیرین بیان عبارت‌اند از درمان زخم معده، ضدالتهاب، خلط‌ آور و ضد سرفه، ضد التهاب قسمت‌های فوقانی راه‌های تنفسی، کمک به درمان نزله‌های ششی، ضداسپاسم، ضد حساسیت، ضد میکروب، ضدویروس، خنثی‌کننده بعضی سموم کبد و نرم‌ کننده راه‌های تنفسی. شیرین‌ بیان از زمان قدیم به‌عنوان یکی از بهترین جلوگیری کننده و درمان‌ کننده التهاب و زخم‌های معده، مورد مصرف بوده و در حال حاضر بدین منظور مصرف می‌شود.

داروهای گیاهی:

از خواص ریشه شیرین بیان در داروهای گیاهی مختلف استفاده می‌شود. داروهای تهیه‌ شده از این گیاه برای مشکلات برونشی، معده‌ای، کبدی، صفراوی و ادراری مفید است. از دیگر خواص شیرین‌ بیان می‌توان به تغییر مزه‌های نامطلوب به‌صورت خرد شده، پودر یا عصاره آبی اشاره کرد.

حتما ببینید!!  آیا صابون زغال خوب است؟

پودر ریشه: ریشه پوست‌ کنده که به پودر تبدیل می‌شود، به رنگ زرد لیمویی با مزه شیرین است. درصورتی‌که مصرف‌ کننده بخواهد از پودر استفاده کند، می‌تواند آن را به شکل جوشانده مصرف کند. برای این کار ۱۵-۵ گرم پودر را با یک لیوان آب به مدت پنج دقیقه بجوشانید؛ سپس آن را صاف‌ کرده و در یک یا چند نوبت مصرف کنید. این مقدار پودر حاوی حدود ۸۰۰-۲۰۰ میلی‌گرم گلی‌سریزین است که ازنظر مصرف روزانه مجاز است.

شربت شیرین‌ بیان: به‌ صورت شربت غلیظ قهوه‌ای‌ رنگ و شیرین، با غلظت‌های متفاوت، توسط صنایع دارویی تهیه می‌شود. برحسب غلظت شربت، میزان مصرف روزانه روی شیشه یا راهنمای مربوطه نوشته‌ شده است.

چای شیرین‌ بیان: که به‌صورت چای کیسه‌ای ۲ گرمی تهیه می‌شود، حاوی پودر شیرین‌ بیان است. هر کیسه چای را می‌توان به مدت ۱۵- ۱۰ دقیقه در یک استکان یا لیوان آب جوش قرارداد و پس از سرد شدن میل کرد. چای کیسه‌ای برای مشکلات معده، به‌عنوان مسهل یا مشکلات برونش‌ها تهیه می‌شود.

قرص یا عصاره شیرین‌ بیان: از عصاره مایع یا خشک‌ شده شیرین‌ بیان در صنایع استفاده می‌گردد. مقدار ماده مؤثر در آن‌ها ممکن است برحسب وزن قرص یا عصاره شیرین بیان متفاوت باشد. میزان مصرف در راهنمای دارو ذکر می‌شود.

شیرین بیان و خاصیت ضد التهابی

یکی دیگر از خواص شیرین بیان جلوگیری از تورم اگزما و حساسیت های پوستی می باشد و همین دلیل در علم پزشکی برای درمان پسوریازیس ، شانکر، کلسترول بالا و درد ناشی از سرطان ، زخم معده،  سندروم روده تحریک پذیر،  گرفتگی عضلات و بسیاری از موارد دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.

 البته باید توجه نمود که این محصول توسط FDA تایید نشده است و معمولاً به عنوان یک مکمل گیاهی به فروش می رسد. پس بهتر است این گیاه از جای معتبر خریداری شود.

خواص عصاره شیرین بیان برای پوست

به طور کلی شیرین بیان پوست را روشن تر می سازد و از التهابات آن می کاهد. عصاره شیرین بیان پوست را یکدست، شاداب و سالم تر نشان می دهد. شیرین بیان علاوه بر تقویت پوست، برخی از بیماری های پوستی را درمان می کند.

از خواص عصاره شیرین بیان برای پوست می توان به موارد زیر اشاره کرد.

ماسک شیرین بیان بسیاری از مشکلات پوستی را برطرف می سازد.

1- ضد چروک و ضد پیری

استفاده مداوم از شیرین بیان، چروک های پوست را از بین می برد. این عصاره همانند یک محافظ، پوست را از آسیب های نور خورشید و اشعه فرابنفش دور نگه میدارد و از چروک شدن جلوگیری می کند.

اگر از چروک های ریز اطراف چشم رنج می برید، استفاده روزانه از عصاره شیرین بیان می تواند تا حد زیادی آنها را درمان کند.

2- استفاده از عصاره شیرین بیان برای پوست به عنوان ضد آفتاب

گلابریدین موجود در عصاره شیرین بیان مانع تولید تیروزیناز (آنزیم رنگدانه سازی هنگام برخورد نور خورشید با پوست) می شود.

عصاره شیرین بیان مانند ضدآفتاب عمل می کند. اگر پوست شما در مواجه با آفتاب تغییر رنگ می دهد، قبل از بیرون رفتن، مقداری عصاره شیرین بیان را روی پوست ماساژ دهید. این کار باعث کاهش آفتاب سوختگی خواهد شد.

3- از بین بردن لک های تیره، مهمترین خاصیت عصاره شیرین بیان برای پوست

به دلیل وجود گلابریدین در شیرین بیان، استفاده از آن در طولانی مدت باعث روشن شدن پوست تا چند درجه خواهد شد.

اگر لک های تیره و قدیمی روی پوست شما وجود دارد، نگران نباشید! شیرین بیان تاثیر فوق العاده ای بر کاهش آنها دارد.

می توان عصاره شیرین بیان را به صورت تنها استفاده کرد. اما ماسک شیرین بیان و گلاب برای کاهش لک های پوستی و روشن شدن پوست تاثیر مطلوبتری دارد.

لک های ناشی از جای جوش، افزایش سن، آفتاب سوختگی و… را می توان توسط شیرین بیان کاهش داد.

4- ضد التهاب و ضد خارش

یکی دیگر از خواص عصاره شیرین بیان برای پوست، کاهش التهاب، خارش و سوزش ناشی از نیش حشرات یا سوختگی است.

5- درمان بیماری های پوستی

افرادی که از بیماری پسوریازیس و اگزمای پوستی و خارش های آن رنج می برند، به جای استفاده از داروهای شیمیایی همچون بتامتازون، می توانند از عصاره شیرین بیان استفاده کنند.

شیرین بیان پوست را نرم و لطیف و التهابات ناشی از اگزما را کاهش می دهد.

6- کاهش منافذ و درمان آکنه، از خاصیت های عصاره شیرین بیان برای پوست

از دیگر خواص عصاره شیرین بیان برای پوست، رفع منافذ باز است. به دلیل خاصیت کلاژن سازی، شیرین بیان پوست را تقویت کرده و منافذ باز را جمع می کند. بعد از چند ماه استفاده، پوستی لطیف و نرم خواهید داشت که لازم به هیچگونه روش شیمیایی نیست.

جوش های قرمز و جای جوش نیز توسط عصاره شیرین بیان درمان می شود. البته برای از بین بردن جوش، ابتدا باید به دنبال منشا اصلی آن باشید. شیرین بیان به طور موقت جوش را از بین می برد؛ اما تا زمانی که علت اصلی جوش (مشکلات هورمونی، چربی زیاد و…) برطرف نشود، به صورت دائمی درمان نخواهد شد.

7-جلوگیری از پوسیدگی دندان

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که شیرین‌بیان ممکن است به از بین بردن باکتری‌های موجود در دهان که باعث پوسیدگی دندان می‌شود، کمک کند. با این‌حال، اگرچه فعالیت ضد باکتریایی شیرین بیان در آزمایشگاه اثبات شده است، اما مطالعات انسانی هنوز ثابت نکرده است که دارای هرگونه قدرت مبارزه با پوسیدگی دندان است. توانایی آن در مهار رشد باکتری‌های دهانی به این معنی است که این گیاه پتانسیل مبارزه با پوسیدگی دندان را داراست.

8-گلو درد

بسیاری از افراد از شیرین بیان به‌عنوان دارویی برای درمان گلودرد استفاده می‌کنند.

خواص عصاره شیرین بیان برای معده :

شیرین بیان که به آن ریشه‌ی شیرین نیز می‌گویند، گیاهی چوبی و چندساله است که تا حدود ۱ تا ۲ متر رشد می‌کند. ریشه‌های بلند شیرین بیان به‌صورت افقی و در زیر زمین پخش می‌شوند.

از ریشه‌ی شیرین بیان بیشتر به‌عنوان شیرین‌کننده در آب‌نبات و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. علاوه‌ بر استفاده از شیرین بیان در خوراکی‌ها، این گیاه به‌دلیل خواص درمانی زیادی که دارد، بدلیل افزایش طول عمر و سلامتی از زمان‌های باستان مورد توجه قرار گرفته است.

با گذشت زمان خواص شیرین بیان برای سلامتی بیشتر در جامعه‌ی پزشکی پذیرفته می‌شود. البته باید توجه داشته باشید که در پژوهش‌های پزشکی هنوز برخی از خواص شیرین بیان برای سلامتی اثبات نشده است.

شیرین بیان به شکل‌های فراوانی در دسترس است، مانند شیرین بیان حاوی «گلیسیریزین» (glycyrrhizin) و شیرین بیان «گلیسیریزین» زدایی‌شده‌ (DGL، deglycyrrhizinated licorice).

از ریشه شیرین بیان برای تسکین مشکلات گوارشی استفاده می‌شود. عصاره‌ شیرین بیان در موارد مسمومیت غذایی، زخم معده و سوزش سردل می‌تواند بهبود پوشش داخلی معده را تسریع بخشیده و موجب برقراری دوباره‌ی تعادل گردد.

این ویژگی به‌دلیل خواص ضدالتهابی و تقویت سیستم ایمنی بدن موجود در «اسید گلیسیریزیک» است.

مطالعه‌ای نشان داده است که «اسید گلیسیریزیک» می‌تواند باکتری سمّی «هلیکوباکترپیلوری» (H. pylori) را مهار کند و مانع از رشد آن در روده شود.

پژوهش‌هایی نیز انجام شده که نشان می‌دهد نشانه‌های بیماری افرادی که دچار بیماری زخم معده یا زخم پپتیک (peptic ulcer)، سوزش سردل یا التهاب معده هستند با مصرف عصاره شیرین بیان بهبود می‌یابد.

از دیگر خواص عصاره شیرین بیان می توان به درمان آکنه و جوش، درمان درد مفاصل، کاهش استرس و … اشاره کرد.

موارد احتیاط:

بی‌خطری مصرف شیرین‌ بیان در زمان بارداری و شیردهی به اثبات نرسیده است؛ بنابراین بهتر است در طول این دوران مصرف نشود.

ترکیبات مهم شیمیایی ریشه شیرین بیان:

شیرین‌ بیان حاوی حدود ۱۵-۲ درصد تری ترپنوئید، ساپونین ها به‌خصوص گلی‌سریزین و ۲۴ هیدروکسی گلی‌سریزین است که به ترتیب ۵۰ و ۱۰۰ بار شیرین‌تر از ساکارز هستند. ترکیبات دیگر آن شامل بیش از ۳۰ فلاونوئید و ایزوفلاونوئید ازجمله: لی کی‌ریتی جنین و نئولی کی‌ریتین هستند. همچنین ترکیبات کومارینی ازجمله هرنیارین و اومبلی فرون در شیرین‌ بیان وجود دارند. شیرین‌ بیان حاوی مقدار بسیار کمی اسانس است که دارای ترکیبات بسیار مختلفی است، اما ماده‌ای که اکثراً در آن یافت می‌شود، آنتول است که درصد کمی از اسانس را تشکیل می‌دهد.

برخی تداخلات دارویی:

افرادی که قصد دارند از عصاره شیرین بیان جهت درمان بیماری خاصی استفاده نمایند، بهتر است پیش از هر اقدامی با پزشک خود در این رابطه مشورت کنند. برخی از داروهای شیمیایی با شیرین بیان تداخل داشته و می تواند موجب بروز عوارض جانبی گردد. برخی از این داروها در ادامه آورده شده اند:

• داروهای فشار خون
• داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین
• داروهای ضدبارداری و دارای هورمون استروژن
• داروهای کنترل کننده چربی و کلسترول خون

همچنین افرادی که دارای مشکلات قلبی و عروقی هستند، کسانی که دچار سرطان هایی از جمله، سینه، تخمدان و غیره می باشد و همچنین اشخاصی که از مشکلات کلیوی رنج می برند، نیز نباید از شیرین بیان بدون مشورت با پزشک خود استفاده نمایند. توجه نمایید

نکات قابل‌توجه:

١- مصرف روزانه بیش از ۵۰ گرم و به مدت بیش از شش هفته ممکن است باعث عوارضی ازجمله احتباس آب در بدن، کاهش سدیم، افزایش پتاسیم و فشارخون گردد.

۲- مصرف بیش از شش هفته فرآورده‌های شیرین‌ بیان باید با احتیاط صورت گیرد. در صورت مصرف طولانی باید از کاهش پتاسیم بدن مطلع گشت و از موادی که پتاسیم دارند، مانند موز و زردآلو خشک، استفاده نمود و در صورت بالا رفتن فشارخون، به پزشک مراجعه کرد.

٣- همچنین افرادی که فشارخون یا زمینه آن را دارند، باید فرآورده‌های شیرین‌بیان را با احتیاط مصرف نموده و از زیاده‌ روی در مصرف آن خودداری کنند.

۴- برای افراد مبتلا به پرفشاری خون، فرآورده‌هایی از شیرین‌ بیان تهیه‌ شده که دارای گلی‌سریزین کمتری است. این محصولات کمتر باعث پرفشاری خون می‌شوند و به نام فرآورده‌های دگلی سریزه معروف‌اند.

نکته مهم:

بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره‌های گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید.
برای خرید عصاره و دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره  09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق واتس اپ با ما در ارتباط باشید.

منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا