نام دیگر: شاتره
نام علمی: Fumaria officinalis
نام‌های عمومی: Common fumitory, Fumitory, Earth smoke
نام انگلیسی: Fumitory
نام‌های عربی: کسفره الحمار، ساتراج (Satarag)
نام فرانسوی: Fumeterre
نام آلمانی: Gemeiner erdrauch
نام‌های مترادف: Fumaria pulchella,Fumaria diffusa
نام خانواده: Fumariaceae (شاتره)
گیاه‌شناسی و خواص شاهتره در طب سنتی:
شاهتره گیاهی است علفی به ارتفاع ۸۰ سانتی‌متر که در مزارع، باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی به حالت خودرو می‌روید. شاخه‌های ظریف فراوان و برگ‌هایی با تقسیمات بسیار زیاد، باریک و کوچک دارد. گل‌های شاهتره کوچک به رنگ سفید یا سفید مایل به گلی هستند که به‌صورت مجتمع و گل‌آذین خوشه قرارگرفته‌اند. میوه‌ها هم کوچک و کروی می‌باشند. قسمت مورد استفاده شاهتره تمام قسمت‌های هوایی آن است.
گونه Officinalis این گیاه در ایران رویش ندارد و آنچه به نام شاهتره در بازار ایران وجود دارد، مربوط به دو گونه Fumaria parvifelora و Fumaria villantii است. به‌احتمال قوی خواص دو گونه ذکرشده مشابه گونه افیسینال بوده و می‌توان از هر سه مورد آن‌ها به یک منظور استفاده کرد. البته لازم است دو گونه موجود در ایران ازنظر ترکیبات و خواص، مورد تحقیقات لازم قرار گیرند.
تاریخچه و خواص شاهتره در طب سنتی:
شاهتره از زمان عهد عتیق شناخته شده و در کتاب‌های «خواص گیاهان» مربوط به قرون وسطی توصیف شده است. این گیاه در طب سنتی، برای درمان اگزما و بیماری‌های دیگر پوستی به کار می‌رفته؛ همچنین به‌عنوان ملین و مدر مصرف می‌شده است. در دهه گذشته، این گیاه دوباره مورد توجه قرار گرفت؛ زیرا بنا به گزارش‌هایی، به احتمال زیاد عصاره آن در بهبود بیماری‌های سیستم قلبی – عروقی و درمان کبد چرب و مشکلات صفراوی مؤثر است.
منشأ جغرافیایی:
این گیاه بومی اروپا و آسیاست. در کنار جاده‌ها به‌عنوان علف هرز مزارع می‌روید و بیشتر از کشورهای شرقی اروپا صادر می‌شود.
مهمترین خواص شاهتره در طب سنتی:
مهمترین خواص شاهتره عبارت‌اند از: صفرا آور، آلكالوئيد پروتوپین موجود در شاهتره می‌تواند در مواردی باعث کاهش صفرا گردد و به اصطلاح دارای اثر Amphicholeretic است. همچنین در مشکلات قلبی – عروقی مصرف می‌شود. در طب عوام از شاهتره به‌عنوان ادرارآور، مسهل و جهت رفع مشکلات پوستی، ازجمله اگزما استفاده می‌شود. اثر اخیر را مربوط به وجود اسید فوماریک در آن می‌دانند. اسید فوماریک امروزه به طریقه سنتزی تهیه و در بعضی از فرمولاسیون‌های پوستی نظیر داروهای پسوریازیس مصرف می‌شود.
فرآورده‌های گیاهی:
در ایران از این گیاه، فرآورده صنعتی وجود ندارد؛ ولی در بعضی کشورها محصولاتی به شکل قطره از عصاره گیاه به‌صورت منفرد یا مخلوط با گیاهان دیگر تهیه و به بازار عرضه شده است.
تهیه چای: ۴-۲ گرم گیاه خشک شده (مخلوط برگ، گل و ساقه) را با یک لیوان آب به مدت ۲۰ دقیقه بجوشانید؛ سپس آن را صاف کرده و گرماگرم قبل از غذا میل کنید. می‌توان روزانه تا سه نوبت این مقدار را (صبح، ظهر و شب) تکرار کرد (جمعاً می‌توان ۱۲-۶ گرم گیاه را که سه لیوان محصول صاف شده به دست می‌دهد، در طول روز مصرف کرد).
عوارض جانبی:
مصرف مقدار عادی و دارویی شاتره عوارض جانبی ندارد؛ ولی مصرف مقادیر بسیار زیاد به دلیل وجود آلکالوئیدهای ذکرشده ممکن است باعث لرز، تشنج و مرگ گردد. تاکنون در زمینه مصرف در بارداری و شیردهی مطالعه‌ای صورت نگرفته است؛ بنابراین بهتر است در این دوران مصرف نشود.
زمان برداشت:
با توجه به اینکه گیاه در همه مناطق به‌طور همزمان رشد نمی‌کند، نمی‌توان زمان کاملاً مشخصی را جهت جمع‌آوری ذکر کرد؛ ولی بهترین زمان برداشت در فصل بهار و بعد از زمان گلدهی است که گیاه به‌طور کامل رشد کرده باشد.
دیگر خواص شاهتره در طب سنتی:
آنتی کلینرژیک، ضد هیستامین، ضد ورم، ضد آریتمی، ضد عفونی‌کننده، ضد اسپاسم، تقویت کننده قوای جنسی، تولید کننده برادی کاردی، معرق، مسهل، ادرارآور، تهوع آور، افزایش و کاهش پر فشاری خون، آرام بخش، سمی، مقوی معده، بی‌حس کننده، صفرا آور و کاهش دهنده صفرا.
خواص بی‌نظیر عصاره شاهتره:
عصاره شاهتره همانند گیاه شاهتره فواید بی‌شماری دارد، از خواص عصاره شاهتره:
1- ضد التهاب قدرتمند: همان‌طور که می‌دانید التهاب نوعی مکانیسم دفاعی در بدن است. در واقع تلاش بدن برای محافظت از خود برای حذف محرک‌های مضر و شروع روند بهبودی است.
التهاب با قرمزی، سوزش و گرمی همراه است. اگر به دنبال راه درمان با روش‌های طبیعی هستید و اگر التهاب دارید می‌توانید از عصاره شاهتره استفاده کنید. عصاره شاهتره اصل باعث بهبود پوست متورم، قرمز و دردناک می‌شود.
2- شفابخش برای پسوریازیس و اگزما: اگر پوستتان قرمز است و خارش دارید و این وضعیت شما را کلافه کرده، می‌توانید از عصاره شاهتره برای اگزما و پسوریازیس استفاده کنید. این عصاره به دلیل خاصیت ضد التهابی برای درمان اگزما و پسوریازیس به خوبی عمل می‌کند.
3- به درمان آکنه کمک می‌کند: آکنه یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پوستی جهان است که حدود 85 درصد از افراد در طول زندگی آن را تجربه می‌کنند. درمان‌های آکنه اغلب گران‌قیمت، زمان بر و دارای عوارض جانبی نامطلوب مانند خشکی، قرمزی و تحریک پوست بوده و این باعث شده است بسیاری از مردم به دنبال روش درمان آکنه به طور طبیعی در خانه باشند. ما به شما عصاره شاهتره را معرفی می‌کنیم. عصاره شاهتره همچنین آکنه را بهبود می‌بخشد و لکه‌های پوستی را پاک می‌کند و باعث زیبایی پوست می‌شود.
4- سم‌زدایی خون و کبد: پاکسازی کبد یعنی خداحافظی با بیماری‌ها و سلامت و شادابی. پاکسازی کبد را در خانه به روش طبیعی انجام دهید، روش‌هایی که از قدیم تا به امروز توصیه‌شده و اثرات نتیجه بخش آن‌ها نیز ثابت گشته است. یکی از این راههای طبیعی عصاره شاهتره برای کبد است.
5- دیورتیک شگفت‌انگیز: احتباس آب، می‌تواند به اندازه کم آب شدن بدن مضر باشد به خصوص برای افرادی که از بیماری‌های قلبی، مشکلات مربوط به کبد و کلیه، فشار خون بالا و بیماری‌های دیگر رنج می‌برند، بیشتر احتمال دارد که از احتباس آب شکایت کنند. اگرچه پزشکان برای غلبه بر مشکلات احتباس آب، داروهای ادرار آور را تجویز می‌کنند، اما اکثر این داروها بیش از حد قوی هستند و بیشتر باعث کاهش سطوح پتاسیم می‌شوند. به این ترتیب، بهترین کار این است که به دنبال راه طبیعی باشیم. عصاره شاهتره یک ادرار آور قوی برای رهایی بدن از تجمع آب اضافی و سموم است.
6- برای آرتروز خوب عمل می‌کند: آرتروز که به التهاب مفاصل گفته می‌شود یکی از شایع‌ترین موارد بیماری آرتریت است و در جهان سالانه میلیون‌ها نفر به آن مبتلا می‌شوند. از تمام نژادها و جنسیت‌ها و سنین ممکن است دچار آرتروز شوند ولی بیشتر در خانوم ها شایع است و با بالا رفتن سن احتمال وقوع آن افزایش می‌یابد. یکی از روش‌های طبیعی برای کمک به آرتروز و خلاصی از شر آن، عصاره شاهتره است. به دلیل خاصیت ضد التهابی، برای آرتریت و بیماری مفاصل بسیار مفید است.
7- عامل ضد باکتریایی قدرتمند: عصاره شاهتره ماده ضد باکتریایی قدرتمندی است که عفونت‌های باسیل و استاف را از بین می‌برد.
8- به IBS (سندروم روده تحریک‌پذیر) و ناراحتی‌های گوارشی کمک می‌کند: آیا شما به طور مداوم از سوزش سر دل، زخم معده، نفخ و درد معده رنج می‌برید؟
اگر شما دارای این علائم هستید، وقت آن است که به دنبال راه حل برای آن باشید. ممکن است فکر کنید که این چیزی نیست که شما نیاز به درمان داشته باشید؛ اما این یک دیدگاه کاملاً اشتباه است.
اگر درمان نشوید، این بیماری می‌تواند تشدید و روند درمان و بهبود را سخت‌تر کند. از عصاره شاهتره می‌توانید برای درمان سوزش دستگاه گوارش و نفخ، درد، اسهال، یبوست و معده استفاده کنید. 9- جلوگیری از تشکیل سنگ کیسه صفرا:
اختلالات سیستم صفراوی هر ساله میلیون‌ها نفر را درگیر می‌کند؛ کیسه صفرا، ذخیره کننده مایع صفراست.
با نامتعادل شدن مواد شیمیایی تشکیل دهنده صفرا، سنگ‌های صفراوی شکل می‌گیرند.
اگر سنگ‌ها به طرف خارج کیسه صفرا حرکت کنند درد یا عفونت در شخص مبتلا دیده می‌شوند. برای رهایی از درد سنگ کیسه صفرا می‌توانید از عصاره شاهتره استفاده کنید.
عصاره شاهتره از تشکیل سنگ کیسه صفرا جلوگیری می‌کند و به عنوان یک ترکیب ضد اسپاسم عالی برای کیسه صفرا عمل می‌کند.
10- مناسب برای پوست: هیچ کس دوست ندارد پیری پوست را حداقل تا قبل از موعد آن تجربه کند، چین و چروک‌هایی که جوانی و زیبایی صورت را مختل می‌کنند با رژیم غذایی درست و ورزش می‌توانند بسیار دیرتر روی چهره‌تان پدیدار شوند.
پوست سالم، زیبا و جوان اثری فوق‌العاده بر جذابیت افراد، افزایش اعتماد به نفس و نیز موفقیت در برخورد‌های اجتماعی به همراه دارد، از این رو مردم در سراسر دنیا سالانه بیش از پنج میلیارد دلار صرف مراقبت از پوست خود می‌کنند. به جای صرف هزینه گزاف می‌توانید از عصاره شاهتره استفاده کنید.
عصاره شاهتره پر از آنتی‌اکسیدان‌ها است که به کند شدن روند پیری کمک می‌کند. همچنین حاوی اسیدهای چربی است که به بهبودی پوست کمک می‌کند، علاوه بر آن ترکیبات فنولیک دارد که روند پیری را کند می‌کنند و بدن رادیکال‌های آزاد را سم‌زدایی می‌کنند.
ترکیبات مهم:
قسمت هوایی گیاه حاوی حدود یک درصد آلكالوئید است که بیش از ۳۰ عدد آن‌ها تعیین فرمول شده‌اند و بیشتر آن‌ها از مشتقات بنزیل ایزوکینولین هستند. مهمترین این آلكالوئيدها شامل فومارین (پروتوپین)، فوماری لین و سیناکتین هستند. از دیگر ترکیبات شاهتره می‌توان فلاونوئیدها، اسیدهای گیاهی به‌ویژه اسید فوماریک و موسیلاژ را نام برد.
نکات قابل‌توجه:
١- نمونه گیاه خشک در بازار دارویی به‌طور طبیعی به‌صورت خرد شده و قطعات کوچک است و احتیاج به خرد یا پودر کردن ندارد و می‌توان مستقیماً آب جوش را روی آن ریخت و مصرف کرد.
۲- توصیه می‌شود دم‌نوش شاهتره را گرماگرم مصرف کنید؛ چون ممکن است با سرد شدن، مواد مؤثر رسوب کنند.
۳- در بسیاری از موارد دیده شده که برای به دست آوردن اثرات مذکور شاتره از عرق شاهتره موجود در بازار استفاده می‌کنند. عرق شاهتره مقدار بسیار ناچیزی اسانس دارد و مواد مؤثر اصلی در آن اصلاً وجود ندارد؛ بنابراین دارای خواص اصلی شاهتره نیست بهتر است از عصاره شاهتره به جای عرق آن استفاده شود.
۴- برای مشکلات کبدی، صفراوی و پوستی، باید از دم‌کرده آن استفاده کرد و در این موارد عرق آن بی‌تأثیر است.
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید.
برای خرید عصاره دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره 09120038341 مشاور فروشگاه آشاارگانیک تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
