خواص گیاه خار مریم در طب سنتی
نام علمی: Silybum marianum
نام عمومی: Milk thistle
نام انگلیسی: Milk thistle
نام عربی: عكوب (Akub)
نام فرانسوی: Chardon- marie
نام آلمانی: Eehte mariendistel
نام‌های مترادف: Carduos marianus,Cirsium maculatum
نام خانواده: Compositae (گل مینا)
گیاهشناسی و خواص گیاه خار مریم در طب سنتی:
خار مريم گیاهی است دوساله، به ارتفاع تا 1/5 متر که به حالت خودرو در کنار جاده‌ها در اراضی بایر و اطراف زمین‌های زراعی می‌روید. برگ‌های آن بزرگ و شفاف با بریدگی دندانه‌دار و منتهی به خار است که خارهای انتهایی به رنگ زرد می‌باشند. گل‌ها به‌صورت کاپیتول بزرگ از نوع لوله‌ای و به رنگ ارغوانی است. میوه‌ها سیاه رنگ و شفاف هستند. قسمت مورد استفاده دارویی خار مریم بیشتر دانه‌های آن است. این گیاه در اکثر نقاط ایران رویش دارد که مهم‌ترین نقاط شامل گرگان، گنبد کاووس، بابل، کلاردشت، آذربایجان، کرمانشاه، لرستان، خوزستان، جنوب ایران و بعضی نواحی دراستان فارس است.
منشأ جغرافیایی:
این گیاه بومی جنوب اروپا، جنوب روسیه، آسیای صغیر، شمال آفريقا، شمال و جنوب آمریکا و جنوب استرالیاست. امروزه در مرکز اروپا کشت آن سازگار شده است و اکثراً از کشت‌های شمال آلمان و آرژانتین، چین، رومانی و مجارستان تأمین می‌گردد.
خواص گیاه خار مریم در طب سنتی:
شاید مهم‌ترین استفاده سنتی این گیاه جهت ازدیاد شیر مادران شیرده باشد. همچنین از قدیم در آلمان برای درمان یرقان و مشکلات صفراوی استفاده می‌شده است.
مهم ترین خواص گیاه خار مریم:
از مهم ترین خواص گیاه خار مریم:
فراورده‌های این گیاه در اروپا به‌طور وسیع برای هپاتیت مصرف می‌شوند. یکی از بهترین گیاهان محافظ کبد خار مریم است. اثرات محافظت کبد شامل موارد زیر است:
– خنثی کردن رادیکال‌های آزاد – خاصیت ضد اکسیدان آن چندین بار از ویتامین E بیشتر است و به این دلیل محافظ خوبی برای کبد است.
– اثر بر روی کبدی: سیلی‌مارین از ترکیب و تأثير الكل و سموم کبدی با GSH جلوگیری می‌کند. سیلی‌مارین در حالت عادی GSH را به میزان ۳۵ درصد در کبد افزایش می‌دهد.
– محافظت کبد از مواد شیمیایی و داروها:
سیلی‌مارین از طریق خنثی کردن الکل، گالاکتوز آمین کربن تتراکلراید، سم آمانیتا و غیره، کبد را محافظت می‌کند.
– تحریک سنتز پروتئین‌ها در کبد: به احتمال قوی تحریک تولید سلول‌های جدید کبد از طریق ساخت پروتئین در کبد به‌وسیله سیلی‌مارین است.
ضد تورم: سیلی‌مارین دارای خاصیت قوی ضد تورم است. با توجه به اثرات مذکور سیلی‌مارین، موارد استفاده کلینیکی آن به خوبی در سیروز، هپاتیت مزمن، التهاب مجاری صفراوی و جمع شدن صفرا در کبد به اثبات رسیده است. همچنین اثرات درمانی سیلی‌مارین به طریق سلول شناسی، کلینیکی و اطلاعات آزمایشگاهی مورد تأیید قرارگرفته است.
از دیگر آثار سیلی‌مارین جلوگیری از تشکیل سنگ‌های صفراوی و کمک به درمان پسوریازیس است. سیلی‌مارین در تصحيح اعمال غیرعادی کبد در جهت درمان پسوریازیس مفید است؛ به‌طوری‌که از سنتز لوکوتری آن‌ها جلوگیری می‌کند. ارتباط دیگر عمل کبد و پسوریازیس در فیلتراسیون کبدی خون است. در گردش خون کبدی افراد مبتلا به پسوریازیس اندوتوکسین هایی مشاهده شده (مانند اندوتوکسین های دیواره باکتری‌ها در روده) که با کاهش یا خنثی شدن آن‌ها پسوریازیس بهبود می‌یابد.
محافظت كليه از تأثیر مواد شیمیایی: پژوهش‌های جدید نشان داده است که سیلی مارین اثر مخرب مواد شیمیایی روی کلیه را کاهش داده و محافظ خوبی برای کلیه‌هاست. محصول جدید دهه اخیر، در دهه اخیر محصولی به نام «سی‌ليبين فسفا تبدیل کولین» تهیه شده که جذب و اثرات بهتری نسبت به سیلی‌مارین دارد.
طریقه و میزان مصرف:
بهترین و مؤثرترین دوز سیلی‌مارین، ۱۲۰-۷۰ میلی‌گرم سه بار در روز است. برای محصول جدید ۱۲0 – ۲۴۰ میلی‌گرم دو بار در روز پیشنهاد شده است. چون عصاره‌های الکلی به مقدار زیاد با مشکلات کبدی تداخل دارد، ازاین‌رو بهتر است از محصولات غیرالکلی آن‌ها استفاده شود.
عوارض جانبی:
این فراورده مصرف بسیار زیادی در اروپا دارد. درصورتی‌که این فرآورده با مقدار بالا و مدت کم مصرف شود، مشکلی پیش نخواهد آمد؛ اما در صورت مصرف طولانی‌مدت به جهت جلوگیری از التهاب جدار روده، بهتر است به همراه آن از پکتین، پسلیوم (اسفرزه) یا صمغ‌ها استفاده شود.
ترکیبات مهم:
مهم‌ترین ترکیبات خار مریم شامل ۳-۱/۵ درصد سیلی‌مارین است که مخلوطی از فلاونولیگنان ها ازجمله سیلی بین، سیلی دیانین و سیلی کریستین است.
بیشترین درصد سیلی‌مارین در میوه‌های گیاه است. از بین مواد مذکور سیلی بین فعال‌ترین جسم مؤثر گیاه است. دانه‌های خار مریم حاوی ۳۰-۲۰ درصد روغن ثابت هستند که بیشترین درصد آن را اسید لینولئیک (% ۶۰) تشکیل می‌دهد. دانه‌ها همچنین حاوی ۳۵-۲۵ درصد پروتئین و مقداری موسیلاژ گیاهی است.
نکات قابل‌توجه:
١- زمان جمع آوری میوه و دانه‌ها شهریور تا مهرماه است که میوه‌ها به‌طور کامل رسیده باشند.
۲- ممکن است مصرف این گیاه یا داروهای وابسته موجب تهوع، استفراغ، دردهای شکمی و اسهال شود.
۳- چون مواد مؤثر دانه‌های گیاه در نواحی مختلف یکسان نیستند و گاهی ازنظر مواد مؤثر فقیر می‌باشند، توصیه می‌شود از فراورده‌های صنعتی استاندارد شده دارویی این گیاه استفاده شود.
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره 09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی
آقا اون گل کلا هیچ ربطی به اون برگ و بقیه چیزا نداره داری اشتباه میزنی مرد