خواص گل قاصدک چیست؟

نام دیگر: گل قاصد
نام علمی: Taraxacum officinale
نام عمومی: Dandelion
نام‌های انگلیسی: Dandelion, Plessabed
نام‌های عربی: هندباء بری، شجره اسنان الاسد
نام‌های فرانسوی: liondent, Pissenlit
نام آلبانی: Gemeine Kuhblme
نام‌های مترادف: ,Taraxacum laevigatum ,Taraxacum vulgare, Taraxacum caucasicum, Taraxacum dens-leonis
نام خانواده: Compositae (گل مینا یا کاسنی)

گیاه‌شناسی گل قاصدک:

قاصدک گیاهی است علفی، پایا و بدون ساقه، با برگ‌هایی دارای بریدگی‌های نوک‌ تیز شبیه دندان شیر که روی زمین گسترده هستند. از وسط برگ‌های قاصدک، دمگل‌هایی خارج می‌شود که در انتهای آن‌ها گل‌هایی به رنگ زرد ظاهر می‌گردد و سپس به میوه کروی با تارهای ابریشمی سفید رنگ تبدیل می‌شود که به نام قاصدک نام‌ گذاری شده است. ریشه قهوه‌ای‌ رنگ آن حاوی شیرابه‌ای تلخ‌ مزه است. این شیرابه در قسمت‌های هوایی گیاه نیز وجود دارد. قسمت مورد استفاده قاصدک، قسمت هوایی و ریشه‌های آن است.

تاریخچه و خواص گل قاصدک چیست؟

قاصدک در قرن دهم، توسط فیزیکدان‌های عرب که از آن برای مقاصد دارویی استفاده می‌کردند، معرفی شد. پزشکان Myddfai در ولز انگلستان نیز در قرن سیزدهم مصرف گیاه را در کتاب خواص گیاهان توصیه کرده‌اند. قاصدک، بومی اروپا و آسیاست؛ ولی در آمریکای شمالی نیز بومی‌شده و امروز در تمامی آب‌ وهواهای معتدل، به‌طور گسترده به شکل علف هرز رشد می‌کند. این گیاه توسط برخی از پرورش‌ دهندگان اروپایی کشت می‌شود و بیش از صد گونه آن پرورش داده‌ شده است.

این گیاه علفی تلخ، در تولید شراب و به‌صورت خام در سالاد مصرف و یا مانند اسفناج پخته می‌شود. ریشه آن را بو می‌دهند و از دم‌ نوشآن نوشیدنی قهوه مانندی درست می‌کنند که گفته می‌شود خاصیت محرک دانه قهوه را ندارد. از دیگر خواص گل قاصدک می توان به این نکته اشاره کرد که از قدیم در معالجات گیاهی، برای بیماری قند و اختلالات کبدی (بنا به شواهد، قند موجود در گیاه، این بیماری را تشدید نمی‌کند) و به‌عنوان ملین و مقوی به کار می‌رفته است. آب برگ گیاه، برای درمان بیماری‌های پوستی، بی‌اشتهایی و تحریک جریان صفرا استفاده می‌شده است.

منشأ جغرافیایی گل قاصدک:

انتشار این گیاه از نیم کره شمالی تا آمریکای جنوبی ادامه دارد. این گیاه دارای واریته های مختلفی است که به‌صورت کشت‌ شده یا از طبیعت جمع‌آوری می‌شود. مهم‌ترین تأمین‌ کننده این گیاه در بازار جهان، کشورهای بلغارستان، یوگسلاوی، رومانی، مجارستان و لهستان هستند.

خواص گل قاصدک چیست؟

مهمترین خواص گل قاصدک عبارت‌اند از: معرق (به همین دلیل در بهبود سرماخوردگی مؤثر است)، ادرارآور، محرک اشتها، کمک به هضم، به‌خصوص هضم چربی، حل‌کننده سنگ مثانه، محافظت و تقویت کبد (در اروپا برای بسیاری از مشکلات کبد به‌طور وسیع استفاده می‌شود). در طب عوام جهت تصفیه خون، مسهل ضعیف، تسکین دردهای آرتریت و روماتیسم، درمان امراض پوستی، ازجمله اگزما استفاده می شود. در این موارد بیشتر در فصل بهار و از گیاه تازه استفاده می‌شود.

داروهای گیاهی:

از این گیاه بیش از ۵۰۰ فرآورده مختلف در دنیا تهیه‌ شده که در درمان یبوست، اورولوژی، روده‌ای- معده ای و صفراوی (به‌عنوان صفرا آور مناسب) استفاده می‌شود. همچنین به‌عنوان مقوی کبد، رفع سوءهاضمه و مقوی بدن کاربرد دارد.

طريقه و میزان مصرف:

این گیاه مصرف خوراکی دارد و به اشکال زیر می‌تواند مورد مصرف قرار گیرد:

سالاد: در اروپا با استفاده از برگ‌های گیاه، سالاد تهیه می‌شود.
آب برگ‌ها: می‌توان آب برگ‌های تازه گیاه را گرفت و استفاده کرد؛ این کار را روزی سه بار و هر بار تا ۲۰ میلی‌لیتر (معادل ۴-۳ قاشق پر غذاخوری) و جمعاً ۶۰ میلی‌لیتر می‌توان انجام داد. از این آب بیشتر به خاطر خاصیت ادرارآوری آن استفاده می‌شود.
عصاره: درصورتی‌که عصاره این گیاه در دسترس باشد، می‌توان ۱۰-۵ میلی‌لیتر آن را تا سه بار در روز مصرف کرد. (جمعاً و حداکثر تا ۳۰ میلی‌لیتر در روز)

حتما ببینید!!  خواص روغن خشخاش برای پوست و زیبایی

دم‌ کرده یا جوشانده برگ خشک قاصدک: برگ خشک قاصدک را به‌صورت پودر درآورده و با یک لیوان آب به مدت ۱۰ دقیقه بجوشانید. سپس، آن را صاف‌ کرده و میل کنید. مقدار مصرف ،۱۰-۴ گرم برگ برای هر نوبت است که می‌توان این کار را تا سه نوبت در روز تکرار کرد. این فرآورده برای اگزما، نقرس، تحریک و تقویت کبد و هضم مورد مصرف قرار می‌گیرد.

جوشانده یا دم‌ کرده ریشه قاصدک: ریشه را پودر کرده و ۱۰-۲ گرم آن را با یک لیوان آب به مدت ۱۰ دقیقه بجوشانید؛ سپس صاف‌ کرده و میل کنید. این عمل را می‌توان تا سه بار در روز تکرار کرد. این فرآورده برای نقرس، اگزما، درمان آکنه (جوش) و تحریک کبد مورد مصرف قرار می‌گیرد.

عوارض جانبی:

با مقادیر مصرف دارویی، عارضه جانبی خاصی از آن گزارش نشده است. فقط در موارد بسیار نادر ممکن است تماس پوست با شیرابه آن باعث درماتیت (عوارض پوستی) گردد که مربوط به گلوکزیدهای تاراگزیک اسید آن است.

موارد احتیاط:

تاکنون گزارشی در مورد عدم مصرف آن در زمان شیردهی و حاملگی چاپ‌ نشده است؛ ولی توصیه می‌شود از مقادیر ذکرشده تجاوز نشود.

مهم‌ترین خواص گل قاصدک چیست؟

ضد میکروب، ضدادم (ضدخیز)، ضد ورم، ضد اکسیدان، ضد روماتیسم، ضد سم، ضد نفخ، ضد اسپاسم، ضد تومور، قابض، صفرا آور، آلرژی‌زا، ملین، مسهل، هضم‌ کننده، ضدعفونی کننده، ادرارآور، مقوی کبدی کاهش‌دهنده قند خون، فیتوتوکسیک، محرک، مقوی معده، مقوی بدن، معرق و اشتهاآور.

ترکیبات مهم:

این ترکیبات عبارت‌اند از: ترکیبات تلخ ازجمله اودسمانولیدها مانند تاراگزاسین و تری‌ترپن ها مانند تاراگزاسترول، استرول‌ها مانند سیتروسترول فلاونوئیدها، کاروتنوئیدها، موسیلاژ و مقدار زیادی پتاسیم که به‌خصوص در گیاه تازه به ۴/۵ درصد می‌رسد. ویتامین‌ها شاملB1، B2، B3، B5، B6، B9، C، E، K و املاح آن شامل کلسیم، آهن، منگنز، منیزیوم، فسفر، روی، پتاسیم (۳۹۷ میلی‌گرم درصد) و سدیم (۷۶ میلی‌گرم درصد) در نوع تازه و خام می‌باشند.

نکات قابل‌توجه:

۱- گیاه قاصدک تا قرن هفتم میلادی در جمع گیاهان دارویی چین نبود و اولین بار در سال ۱۴۸۵ میلادی در اروپا شناخته شد. نام عمومی آن در بیشتر نقاط اروپا و آمریکا《دندان شیر》 است. در اروپا ریشه و قسمت هوایی گیاه به‌طور جداگانه مصرف می‌شود، درحالی‌که در چین کل گیاه را استفاده می‌کنند و به نام Pu gong ying معروف است.

۲- با توجه به اینکه اثرات درمانی گونه‌ها و واریته های مختلف شبیه هم است، از گونه‌های دیگر نظیر Mongolicum یا دیگرگونه‌ها استفاده مشابه به عمل می‌آید.

۳- گونه Officinale، جنس Taraxacum در ایران نمی‌روید و گونه‌های دیگر به نام گل قاصد در ایران وجود دارند. با توجه به اینکه خواص گونه‌های مختلف گل قاصد عمدتاً مشابه است؛ به‌احتمال‌زیاد خواص دارویی گونه‌های ایرانی مشابه گونه Officinale است.

۴- این گیاه در عطاری‌ها یا بازار موجود نیست و با توجه به ارزش درمانی آن می‌توان در ابتدای فصل بهار اقدام به جمع‌آوری نمود. قسمت هوایی را شامل برگ و گل، جمع‌آوری کرده و در سایه‌خشک کنید. همچنین در فصل رویش گیاه و تا زمانی که گیاه تازه موجود باشد می‌توان از آن استفاده کرد.

۵- گل قاصد از اولین گیاهانی است که اوایل بهار (معمولاً در فروردین‌ماه) گل می‌دهد و می‌توان آن را به‌راحتی شناسایی و جمع‌آوری نمود.

۶- برگ‌های قاصدک حاوی مقدار زیادی آهن و ویتامین‌های C و A می‌باشد (مقدار کلسیم و آهن آن از اسفناج بیشتر است).

٧- پودر ریشه‌های خشک و بوداده آن به‌جای قهوه بدون کافئین مصرف می‌شود.

نکته مهم:

بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره‌ گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره  09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.

منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی

خواص گل قاصدک چیست؟