نام فارسی: درخت مسواك ، چوج
نام علمی: Salvadora persica
نام عمومی: Meswak, Miswak
نام عربی: شجره السواك ، اراك
نام فرانسوی: Mesuak
نام آلمانی: Sentkorn
نام‌های مترادف: Salvadora indica, cissus arborea
نام خانواده: Salvadoraceae (چوج)
گیاهشناسی و خواص چوب درخت مسواک:
درخت مسواك در حقیقت درختچه‌ای است به ارتفاع متوسط ۳ متر که شاخه‌های زیادی دارد و این شاخه‌ها به سمت زمین خمیده هستند و دارای پوستی نسبتاً شفاف ، به رنگ سبز کمرنگ تا تقریباً سفید می‌باشند. این گیاه همیشه‌سبز برگ‌های بیضی، نوک‌تیز و به رنگ سبز تیره دارد.
گل‌های آن كوچك و به رنگ زرد متمایل به خاکستری است که به‌صورت مجتمع بر روی محوری قرار گرفته‌اند که در کنار برگ‌ها و یا در انتهای شاخه‌ها قرار دارد. میوه‌ی گیاه کروی، گوشتدار و به‌صورت شفت است که ابتدا سبزرنگ است و پس از رسیدن کامل صورتی مایل به قرمز می‌شود.
مناطق مهم رویش گیاه در جهان جنوب آسیا ، ایران، مصر، هندوستان و حبشه است و مهم‌ترین نواحی رویش آن در ایران لار، بندرعباس ، میناب ، مکران و چابهار است.
ترکیبات مهم:
مهم‌ترین ترکیبات ریشه، ساقه و برگ گیاه شامل فلائونوئیدها، ساپونین، تانن، ترکیبات گوگردی، بنزیل ایزوتیوسیاناید، ترکیبات کلراید، فلوراید ، کلسیم و سیلیسیم است.
خواص چوب درخت مسواک چیست؟:
اثرات ضد میکروب: قسمت‌های مختلف گیاه مسواك به علت دارا بودن تانن ، ترکیبات گوگردی و ترکیبات ایزوتیوسیاناید دارای اثر ضد میکروبی قوی و گسترده بر روی انواع میکروارگانیسم هاست. ده‌ها تحقیق در جهان نشان داده است که این اثرات به‌خصوص در مورد میکروارگانیسم‌های غیر هوازی مانند استرپتوکوکوس موتانس که باعث پوسیدگی دندان است، انتخابی و ایده آل است.
اثر ضد زخم: یکی از خواص درخت مسواک، اثر ضد زخم چوب مسواك است که مربوط به وجود فلائونوئیدها و تانن های موجود در آن است. گرچه ترکیبات دیگری در این مورد دخالت دارند و مسلماً مؤثر می‌باشند، ولی دو دسته مواد مذکور که اثر ضد زخم آن‌ها قوی است، علت اصلی این خاصیت هستند.
اثر دتر جنت (پاک‌ک نندگی و ضد جرم دندان): خواص درخت مسواک به دلیل کلراید قابل توجه موجود در چوب مسواك است که به‌عنوان يك دتر جنت قوی عمل نموده و از ایجاد جرم روی دندان‌ها جلوگیری می‌کند؛ به همین دلیل افرادی که به‌طور طولانی از چوب مسواك استفاده می‌کنند (بعضی کشورهای عربی مانند عربستان سعودی) اصولاً دندان‌های سفیدی دارند.
خواص چوب درخت مسواک چیست؟
اثر ضد پوسیدگی دندان: فلوراید قابل توجه به همراه ترکیبات گوگردی، تاننی و ایزوتیوسیاناید موجود در گیاه مسواك باعث خاصیت قوی ضد پوسیدگی دندان در ساقه‌های گیاه شده است.
کلیه‌ی اثرات ذکرشده با مکانیسم‌های مربوطه پس از تحقیقات زیادی که در نقاط مختلف جهان صورت گرفته تائید شده که خلاصه‌ای از آن‌ها به شرح زیر است:
تحقیق یکی از دانشمندان انگلیسی بر روی افراد مسن عربستان سعودی نشان داد که اکثر آن‌ها از دندان‌هایی سالم و سفید برخوردارند و دارای کمترین بیماری‌های دهان و دندان می‌باشند. این افراد از کودکی از چوب مسواك استفاده کرده بودند؛ بنابراین احتمال استفاده از چوب مسواك و خواص درخت مسواک، قوت گرفت.
برای بررسی بیشتر و اثبات قطعی خواص درخت مسواک، دو گروه از دانش آموزان دو شهرعربستان مورد مطالعه قرار گرفتند، گروه اول که از چوب مسواك استفاده چندانی نمی‌کردند و اکثراً خمیردندان‌های خوب و استاندارد مصرف می‌کردند وگروه دوم که نسبت به استفاده از چوب مسواك تعصب داشتند. تحقیق در مورد دندان‌های سالم، تعداد دندان‌های پوسیده و پیوره و یا مشکلات دیگر دهان و دندان و آن‌ها نشان داد دانش‌آموزانی که از چوب مسواك استفاده می‌کنند دارای وضعیت کاملاً بهتری از هر نظر نسبت به شهر دیگر داشتند. این بررسی نشان داد که مصرف چوب مسواك به‌خصوص در طولانی‌مدت می‌تواند در بهداشت دهان و دندان اثرات ایده آلی داشته باشد.
خواص چوب درخت مسواک چیست؟
تحقیق جالب دیگری در زمینه خواص درخت مسواک انجام شد؛ به این نحو که در يك گروه چوب مسواك به مدت چند دقیقه در دهان قرار گرفت و در گروهی دیگر از لاستیک‌های بی‌اثر استفاده گردید. پس از حدود ۵ دقیقه بزاق دهان هر دو گروه جمع آوری شد و با روش HPLC به‌طور دقیق مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که ترکیبات بزاق دو گروه کاملاً متفاوت است؛ به این معنا که در بزاق دهان افرادی که چوب مسواك داشتند تعدادی از مواد، املاح و یون‌های بسیار با ارزش که می‌توانند با چندین مکانیسم آثار بسیار جالب و مثبتی در جهت جلوگیری از بیماری دهان و دندان بر جای گذارند، وجود داشت.
این تحقیق نشان داد که مواد موجود در چوب مسواك به راحتی و در زمان بسیار کوتاه در بزاق حل می‌شوند، درحالی‌که مواد مؤثر بسیاری از گیاهان نمی‌توانند به این سرعت در بزاق دهان حل شوند. حتی يك آزمایش ساده می‌تواند این مسئله را تائید کند. درصورتی‌که پوست چوب مسواك را برداریم و آن را در یک استکان آب قرار دهیم، می‌بینیم در مدت کوتاهی موادی از ساقه در آب حل شده و آب کاملاً کدر می‌شود. اگر به ته استکان نگاه کنیم املاح حل شده از چوب مسواك را مشاهده می‌کنیم. تجزیه‌ی این مواد، ترکیبات ارزشمندی را که در بزاق حل می‌شوند، نشان می‌دهد.
خواص چوب درخت مسواک چیست؟
تحقیق دیگری در مورد اثر ضد میکروبی و ضدعفونی‌کننده‌ی چوب مسواك در مقایسه با خمیردندان‌های خوب دنیا انجام شد؛ به این صورت که در تعدادی از افراد قدرت ضد میکروبی و ضد عفونی‌کننده‌ی بزاق پس از استفاده از خمیردندان در زمان‌های مختلف اندازه گیری شد. در تحقیق جداگانه‌ای گروه دیگری که از چوب مسواك استفاده کرده بودند، مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج آزمایش‌ها نشان داد که خاصیت ضد میکروبی چوب مسواك از لحظه‌ی ورود به دهان شروع می‌شود و به مدت طولانی دوام دارد؛ درحالی‌که دوام خمیردندان‌ها بسیار کوتاه بوده و قابل مقایسه با چوب مسواك نیست.
هم‌زمان ترکیب جدید اکسید بنزیل ایزوسیاناید تولید می‌شود که قدرت ضدعفونی‌کننده‌ی آن از بنزیل ایزوتیوسیاناید قوی‌تر است. دانشمندان قبلاً به این نتیجه رسیده بودند که ترکیب بنزیل ایزوتیوسیاناید به مقدار کم و به‌طور طبیعی توسط غدد بزاقی در دهان ترشح می‌شود و این یکی از اعجازهای درخت مسواك است که در نوع خود منحصربه‌فرد است.
در کشور عربستان سعودی و بعضی کشورهای عربی دیگر قطعات حدوداً ۱۰ سانتی‌متری با قطر حدود يك سانتی‌متر از ساقه‌های گیاه به‌صورت بسته‌های ۵۰ تا ۱۰۰ عددی به وفور به فروش می‌رسد که هر قطعه از آن به مدت يك روز در آب قرارگرفته و سپس پوست همان قسمت جدا می‌شود. به این‌ترتیب فیبرهای طولی این ساقه به شکل مسواك درمی‌آید که آن را به‌آرامی بر روی دندان‌ها می‌کشند. با این عمل ضمن مسواك شدن دندان‌ها مواد مختلف این چوب در بزاق حل شده و آثار مختلف آن دردهان، لثه و دندان‌ها اعمال می‌شود. همچنین از فیبرهای نازك ساقه جهت خلال کردن دندان استفاده می‌گردد.
طریقه مصرف:
لازم به ذکر است که برای ما ایرانیان که از کودکی به این کار عادت نکرده‌ایم، این کار ممکن است صدماتی به دهان وارد کند؛ ازاین رو ضمن سال‌ها تحقیق نگارنده در مورد استفاده از خواص اعجاب‌انگیز چوب مسواك در بهداشت دهان و دندان ، دهان‌شویه‌ای فرموله گردیده که ماده اصلی آن عصاره چوب مسواك است و می‌تواند خواصی مشابه با چوب مسواك در دهان و دندان ایجاد کند. این دهان‌شویه به افتخار نام ایران و با استفاده از نام علمی گیاه «پرسیکا» نام گذاری شد.
نکات قابل‌توجه:
١- دهان‌شویه‌ی پرسیکا به‌صورت قطره ۳۰ میلی‌لیتری ، ساخت کارخانه داروسازی پورسینا، در سال ۱۳۷۲ و برای اولین بار در ایران تهیه شد. این فرآورده در کلیه‌ی داروخانه‌ها موجود است و بدون نسخه در اختیار مصرف کنندگان قرار می‌گیرد.
۲- تاکنون هیچ عارضه‌ی جانبی در حد مصرف توصیه شده از قطره‌ی پرسیکا گزارش نشده است. گفتنی است از سرشاخه‌های گیاه مسواك در عربستان برای تهیه‌ی نوعی سالاد خوراکی استفاده می‌شود.
٣- با توجه به خوراکی بودن هر سه گیاه به‌کاررفته در قطره‌ی پرسیکا، محدودیتی برای مصرف زنان حامله و یا کودکان وجود ندارد.
۴- خمیردندان پرسیکا تهیه شده از عصاره‌ی پرسیکا و دارای خواص دهان‌شویه‌ی پرسیکا است. خمیردندان و دهان‌شویه می‌توانند مکمل هم باشند و خواص یکدیگر را تقویت کنند. خمیردندان پرسیکا در آینده‌ای نزديك وارد بازار خواهد شد.
۵- استفاده از قطره‌ی پرسیکا برای تمام افراد (سالم و یا دارای مشکلات دهان و دندان) بلامانع است. میزان مصرف برای افراد سالم حداقل يك نوبت در روز پس از مسواك شب است و بهتر است پس از مصرف دهان شسته نشود. افرادی که مشکلاتی ازجمله تورم لثه، درد، پیوره و … دارند، بهتر است به‌غیراز يك نوبت شب ، يك يا دو نوبت بعد از صبحانه و یا نهار نیز از آن استفاده کنند.
۶- برای هر بار ۱۵ قطره را در دو قاشق غذاخوری آب ریخته و وارد دهان می‌کنیم؛ سپس چند ثانیه در دهان گردش داده (حداقل ۳۰ ثانیه) و آن را دور می‌ریزیم (چنانچه خورده شود مشکلی پیش نخواهد آمد). بهتر است بلافاصله بعد از آن چیزی خورده نشده و دهان شسته نشود تا اثر آن برای مدت طولانی در دهان بماند.
۷- برای کنترل خونریزی بعد از اعمال جراحی و یا کشیدن دندان‌ها، به‌خصوص دندان‌های عقل و بزرگ، بهتر است قطره با غلظت بیشتری مصرف شود (۳۰ قطره را در دو قاشق آب ریخته و هر ۲ ساعت دهان‌شویه را دردهان گردش دهید).
۸- برای به دست آوردن نتایج بهتر از دهان‌شویه پرسیکا بهتر است راهنمای همراه دارو مطالعه شود.
9- افرادی که به هر دلیلی لثه‌های نرم دارند و یا داروهایی مصرف می‌کنند که به این مشکل دچار هستند، می‌توانند از دهان‌شویه پرسیکا جهت سفت شدن لثه و جلوگیری از لق شدن دندان‌ها استفاده کنند.
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره 09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی
