خواص پودر کاکائو چیست؟

نام فارسی: درخت کاکائو
نام علمی: Theobroma cacao
نام‌های عمومی:Cacao ، Theobroma
نام انگلیسی: cacao tree
نام عربی: شجره الكاكائو
نام فرانسوی: cacaoyer
نام آلمانی: Kakaobaum
نام خانواده: Sterculiaceae

گیاه‌شناسی و خواص پودر کاکائو چیست؟

کاکائو گیاهی درختی است که ارتفاع آن به ۱۲ متر می‌رسد. برگ‌های آن بزرگ بوده که با دمبرگی کوتاه روی ساقه قرار می‌گیرند. گل‌ها كوچك، قرمز رنگ و به‌ صورت دسته‌های شش تا هفت‌ تایی بر روی تنه‌ی درخت و یا شاخه‌ها (از پایین تا بالای درخت) وجود دارند. میوه‌ی این درخت، بیضی‌شکل و سته مانند است و رنگ آن زرد یا قرمز می‌باشد.

روی میوه برجستگی‌هایی به‌صورت طولی و منظم در چندین ردیف وجود دارد. داخل میوه گوشتدار و زرد رنگ است که مزه‌ی ترش دارد و به‌صورت سه ردیف می‌باشد که هر ردیف حدود ۱۰ عدد دانه دارد. درمجموع، هر میوه تقریباً ۲۰ تا ۴۰ دانه‌ی درشت دارد که عرض آن‌ها ۱/۵ و طولشان ۲ تا ۳ سانتی‌متر می‌باشد. رنگ این دانه‌ها ابتدا سفید مایل به شیری است، ولی پس از خشک شدن به رنگ قرمز تیره (قرمز مایل به قهوه‌ای) درمی‌آید.
مغز دانه‌ها نیز به رنگ‌های مختلف ازجمله قهوه‌ای، قرمز مایل به بنفش و یا سیاه مایل به آبی است. این دانه‌ها حاوی مقدار زیادی روغن است که از استثناها بوده و در محیط عادی جامد است.

تاریخچه و خواص پودر کاکائو چیست؟

کاکائو از قدیم در مکزیکو مصرف می‌شده است و روغن آن از سال ۱۶۹۵ در بازارهای جهان عرضه شد. درخت کاکائو در ابتدا بومی مكزيك و آمریکای مرکزی بوده، ولی به علت استفاده‌ی بسیار زیاد آن به بسیاری از نقاط گرم دنیا از جمله بسیاری از کشورهای آفریقایی انتشاریافته است. این درخت در ایران وجود ندارد.

منشا جغرافیایی:

بیشترین محصول کاکائو از آمریکای جنوبی (ازجمله اکوادور ، کلمبیا، برزیل ، ونزوئلا وگوانا)، آمریکای مرکزی، غرب هندوستان، غرب آفریقا (ازجمله نیجریه و غنا) و سیلان و جاوه به دست می‌آید.

جمع‌آوری و آماده‌سازی:

جمع‌آوری میوه‌ها در طول سال صورت می‌گیرد، اما میوه‌های فصل بهار و پائیز درشت‌ترند. عمل آوردن و آماده‌ سازی دانه‌های کاکائو در کشورهای مختلف و با روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد، ولی روش معمول آن تخمیر دانه‌ها به مدت ۳ تا ۹ روز در درجه حرارت کمتر از ۴۰ درجه و در لوله، جعبه و یا حفره‌هایی داخل زمین است. پس‌ازاین مدت، رنگ، بو و مزه‌ی آن‌ها عوض می‌شود. در این مرحله دانه‌ها ممکن است شسته شوند؛ سپس در حرارت ۱۰۰ تا ۱۴۰ درجه سانتی‌گراد بو داده می‌شوند که پس از بو دادن بازهم مزه‌ی آن‌ها تغییر می‌کند و به تلخی آن اضافه می‌شود، سپس آن‌ها را با سوکروز مخلوط و پودر می‌کنند.

مهم‌ترین خواص پودر کاکائو چیست؟

مهمترین خواص کاکائو شامل حساسیت‌ زا، ضد باکتری، ضد اکسیژن، ضد تومور، تقویت قوای جنسی، قابض، کاهش‌دهنده‌ی ترشحات برونش‌ها، تقویت‌ کننده‌ی قلب، محرك سیستم عصبی مرکزی، ادرار‌آور، هضم‌کننده‌ی غذا، نرم‌کننده، کاهش‌دهنده‌ی پرفشاری خون، کاهش‌دهنده‌ی ترشحات مخاطی، کاهش‌دهنده‌ی چربی خون، مقوی و گشاد کننده‌ی عروق است.

عوارض جانبی:

در حد مصرف خوراکی تاکنون هیچ عارضه‌ی جانبی از کاکائو گزارش نشده است، اما مصرف مقدار زیاد آن به علت وجود تئوبرومین ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشد. عوارض مصرف زیاد آن در حیوانات گزارش‌ شده است. بعضی افراد ممکن است به پودر کاکائو، کره‌ی کاکائو و یا محصولات آن‌ها حساسیت داشته باشند.

موارد منع مصرف:

اشخاصی که دارای التهابات روده‌ای (التهاب شکمی) هستند، نباید از محصولات حاوی کاکائو استفاده کنند.

داروشناختی و اثرات مهم:

از دیگر خواص کاکائو می توان به اثرات آن ازنظر ادرارآوری، تحريك قلب و باز کردن رگ‌های کرونر قلب اشاره نمود که این عمل به دلیل وجود تئوبرومین آلكالوئيد اولیه در کاکائو است و دارای اثراتی شبیه کافئین است. این ماده محرك ضعیف سیستم عصبی مرکزی (CNS) است و مقدار آن در کاکائو از کافئین بیشتر است. مصرف مقدار زیاد تئوبرومین به شکل شکلات‌های تیره برای يك هفته مضر نیست، ولی در طولانی‌ مدت باید مصرف آن متعادل باشد.

حتما ببینید!!  آشنایی با خواص روغن تخم کدو

کاکائو و شربت آن به مقدار زیاد در صنایع غذایی و داروسازی مورد استفاده است. پودر کاکائو یکی از مهم‌ترین ترکیبات شکلات در جهان است و کره‌ی کاکائو یکی از منابع خوب و غنی آنتی‌اکسیدان‌هاست. از کره‌ی کاکائو به مقدار زیاد در فرمولاسیون شیاف‌ها و حامل پمادها استفاده می‌شود.

نکات قابل‌توجه:

۱- برای تهیه‌ی پودر کاکائو باید میوه‌های گیاه را پس از رسیدن کامل چید و دانه‌های آن‌ها را جدا نمود. دانه‌های رسیده را در عملیاتی شبیه دانه های قهوه بو می‌دهند که پس از يك سلسله واکنش‌ها، رنگ، بو و مزه‌ی آن‌ها تغییر می‌کند. در این مرحله، دانه‌ها به رنگ قهوه‌ای درمی‌آیند و پس از پودر کردن به‌صورت پودر کاکائو به بازار عرضه می‌شوند.

۲- چون میزان روغن دانه‌ها زیاد است، قبل از عرضه پودر کاکائو به بازار بیش از نصف روغن آن را استخراج و با حداکثر ۲۰ درصد روغن به بازار عرضه می‌کنند.

۳- روغن کاکائو شباهت خاصی به کره دارد. جامد، زرد کمرنگ و دارای مزه‌ی مطبوع و کمی بوی کاکائو است. این روغن استثنائا جزء روغن‌های گیاهی جامد است که در ۳۷ درجه‌ی سانتی‌گراد شروع به ذوب شدن می‌کند. (اکثر روغن‌های گیاهی مایع هستند.)

۴- با توجه به خوراکی بودن کره‌ی کاکائو، در سال‌های اخیر از آن به‌وفور در محصولات آرایشی و بهداشتی به‌خصوص کرم‌ها ، پمادها و نرم‌کننده‌ها استفاده می‌شود. تنها افراد معدودی به آن حساسیت دارند که این حساسیت ازنظر آماری به‌مراتب کمتر از بسیاری از روغن‌هاست.

۵- بااینکه پودرهای کاکائوی مختلفی، به‌خصوص ازنظر رنگ (قهوه‌ای کمرنگ تا تیره)، مزه (تلخی) و شدت بو در بازار وجود دارند، اما مواد مؤثر و اثرات آن‌ها شباهت زیادی با هم دارند، زیرا گیاه همه‌ی آن‌ها یکسان است و تفاوت تنها در عمل آوردن و آماده‌سازی آن‌هاست که توسط سازندگان مختلف صورت می‌گیرد.

۶- با توجه به اینکه کره‌ی کاکائو خصوصیت فیزیکی منحصربه‌فردی دارد و تا ۳۷ درجه‌ی سانتی‌گراد جامد است و در این درجه ذوب می‌شود، بهترین حامل شیاف‌ها در داروسازی است؛ زیرا می‌تواند مواد مؤثر را در حرارت بدن از طریق مقعد آزاد کند تا از طریق رگ‌های خونی این ناحیه جذب شوند. به همین دلیل شیاف جذب و تأثیر سریعی دارد.

نکته مهم:

بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره‌ گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره  09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.

منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی