خواص هویج در طب سنتی
نام دیگر: زردک
نام علمی: Daucus carota
نام عمومی: Carrot
نام انگلیسی: Carrot
نام عربی: جزر
نام فرانسوی: Carotte
نام آلمانی: Mohrube
نام خانواده: Umbelliferae (جعفری یا چتریان)
گیاهشناسی و خواص هویج در طب سنتی :
هویج، گیاهی است علفی، دوساله با ریشهای راست و متورم. برگهای آن متناوب، منتهی به غلاف و منقسم به بریدگیهای زیاد و باریک است. گلهای هویج، کوچک و سفیدرنگ اند که بهصورت چتر مرکب گرد هم آمدهاند. در قاعده چتر اصلی براکته های باریک نخی شکل و بلند و منشعب وجود دارد. قسمت مورد استفاده گیاه، ریشه و میوه است. میوهها از دو مريکارپ متصل بهم و پوشیده از تارهای قلاب مانند تشکیل شدهاند.
هویج در اثر پرورش زیاد طی سالیان دراز تغییراتی کرده و ازنظر اندازه، رنگ، طعم، مواد و خواص به اشکال مختلف درآمده است. در کتاب گیاهان دارویی مرحوم دکتر زرگری در مورد تغییرات هویج چنین آمده است: بعضی از دانشمندان گیاهشناس، گیاه فعلی را دورگهای از گیاه مذکور و گونه Daucus maxima میدانند؛ ولی بعضی معتقدند واریته ای به نام Sativa از گیاه مذکور یا بهصورت گونه مستقل Daucus sativa است. همچنین بعضی معتقدند هویج یک واریته پرورش یافته از گونه اصلی گیاه است که در اثر آمیزش با نژادها و دورگههای متفاوت و با تحمل تغییراتی در طی زمان بهصورت گیاه فعلی درآمده است.
تاریخچه و خواص هویج در طب سنتی :
پیدایش هویج از ایران و افغانستان گزارش شده است. در ابتدا هویج را برای استفاده از اسانس برگ و دانههای آن میکاشتند. دانههای هویج دو تا سه هزار سال قبل از میلاد مسیح در سوئیس و آلمان پیدا شده است. گزارشهای اولیه از وجود هویجهایی به رنگ بنفش خبر میدهد، ولی بعداً با رنگهای متنوع زرد، قرمز و نارنجی در نقاط مختلف جهان گزارش شده است.
خواص هویج در طب سنتی:
هویج و میوههای آن خواص ادرارآوری دارند که اثر میوهها قویتر است. از خواص هویج می توان به مقوی بودن آن برای معده و ضد نفخ بودن آن اشاره کرد. ماسک تهیه شده از له شده هویج، برای طراوت پوست مانند میوهجاتی نظیر توتفرنگی عمل میکند، بنابراین در فصولی که اینگونه میوهها در دسترس نباشند، جایگزین خوبی برای آنهاست.
مهمترین خواص هویج چیست:
مهمترین اثرات گزارش شده از خواص هویج ضد کرم، ضد باکتری، ضد باروری، ضد ترشح شیر، ضد نیتروزآمین، ضد اکسیدان، ضد تب، ضدعفونیکننده، افزایشدهنده قوای جنسی، قابض، مقوی قلب، ادرارآور، محافظ قلب، کاهشدهنده قند خون، کاهشدهنده پرفشاری خون، کاهشدهنده اسید اوریک، گشاد کننده عروق، محرک و شل کننده عضلات را می توان نام برد.
ترکیبات مهم:
ریشه متورم هویج معمولاً بیش از ۸۰ درصد آب دارد. همچنین ترکیباتی ازجمله قندها، سلولز، کاروتن ها، پروویتامین A (ترکیباتی که در بدن به ویتامین A تبدیل میشوند)، پکتین، مواد معدنی و مقدار کمی ترکیبات ازت در هویج یافت میشود. مقدار کمی هم اسانس در ریشه هویج وجود دارد. مهمترین مواد موجود در میوه هویج، اسانس آن است که امکان دارد در نژادهای مختلف، متفاوت باشد. املاح مهم ریشه هویج شامل ترکیبات کلسیم، فسفر، آهن، روی، آلومینیوم، مس، مقدار کمی ارسنیک، پتاسیم (۳۲۰ میلیگرم در صد) و سدیم (۶۹ میلیگرم در صد) است. هویجهای پرورشی خوراکی حاوی ویتامینهای B1،B2 ،B3 ،B6 ،B9 ،C ،D هستند؛ به همین دلیل ازنظر تغذیه اهمیت دارند. در میوه، ترکیب کاروتول که یک جسم سزکوئی ترپن است، گزارششده است.
مقدار مصرف:
برای به دست آوردن اثرات ذکرشده یک تا دو عدد هویج در روز یا روزانه یک لیوان آب هویج مصرف شود.
عوارض جانبی:
خود هویج عارضهای ندارد؛ ولی میوههای آن را باید با احتیاط مصرف کرد. چون هویج از خانواده چتریان بوده و در این خانواده، بهخصوص دانه انواع وحشی، ممکن است به علت وجود فورانو کومارینها ایجاد مشکلاتی کنند.
موارد احتیاط:
دانه هویج نباید در زمان حاملگی و شیردهی مورد استفاده قرار گیرد. مصرف زیاد دانه هویج ممکن است باعث پرفشاری خون، مشکلات قلبی یا تداخل با اثر هورمونها شود.
نکات قابلتوجه:
١- هویج یکی از پرمصرفترین محصولات گیاهی در جهان است که به اشکال مختلف خام، پخته، سرخکرده، یخزده، ترشی، مربا، آب هویج، به همراه سالادها، غذاها و حتی گاه سرخکرده آن در بعضی نقاط دنیا بهجای قهوه مصرف میشود. البته در مصارف خوراکی هرچه کمتر حرارت داده شود، ویتامینها و اسانس آن کمتر آسیب میبیند. مقدار زیادی هویج در خوراک دامها استفاده میشود.
۲- با توجه به اینکه واریته های مختلفی از هویج وجود دارد و از آن جمله در ایران دو نوع معروف با نام هویجفرنگی و هویج ایرانی (زردک) که از نظر شکل با هم تفاوت دارند، موجود است، باید مطالعات کاملتری روی آنها صورت گیرد تا مواد مؤثرشان بهطور دقیقتر ازنظر کمی و کیفی مشخص شوند و بتوان آنها را باهم مقایسه کرد.
٣- تجزيه و شناسایی هویجفرنگی که در خارج از ایران صورت گرفته است، نشان میدهد که مهمترین ترکیبات ریشه هویج (در ۱۰۰ گرم آن) شامل موارد زیر خواهند بود:
1- آب | 86 درصد |
2- پروتئین | 1 درصد |
3- چربی | 1 درصد |
4- انواع قندها | حدود 11 درصد |
5- فیبر | 2/1 درصد |
6- خاکستر | 1/1 |
7- کلسیم | 80 میلی گرم |
8- آهن | 5/1 میلی گرم |
9- ویتامین A | 2000 تا 43000 |
10- نیاسین (B3) | 60 واحد |
11- ویتامین C، ویتامین های تیامین B1، ریبوفلاوین B2، ویتامین D و E | 3 میلی گرم |
۴ – برای استفاده از ماسک هویج بهمنظور طراوت و شادابی پوست صورت، حدود ۵۰ گرم هویج را رنده يا له کنید و پس از استحمام که منافذ پوست بازترند و قدرت جذب بیشتری وجود دارد، به مدت حدود ۲۰ دقیقه روی صورت بمالید و سپس بشویید.
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره گیاهان دارویی است و بعدازآن میتوان به مکملهایی نظیر کپسولها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دمنوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک میتوانید با شماره 09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
منابع اطلاعات:
کتابها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی