خواص میوه آناناس چیست؟

خواص میوه آناناس چیست؟
نام فارسی: آناناس
نام علمی: Ananas comosus
نام عمومی: Pineapple
نام انگلیسی: Pineapple
نام عربی: آناناس (Ananas)
نام فرانسوی: Ananas
نام آلمانی: Ananas
نام‌های مترادف: Bronelia ananas, Ananas sativus, Ananas ananas, Ananas duckei
نام خانواده: Bromeliaceae (آناناس)

گیاه‌شناسی و خواص میوه آناناس چیست؟

آناناس گیاهی است پایا که ارتفاع آن تا ۱۵ متر می‌رسد. برگ‌های آن باریک، نوک‌تیز و خشن با کناره‌های منتهی به خار هستند که بلندی آن‌ها ۳۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر و تعدادشان تا ۳۰ عدد است. گل‌ها بدون دمگل و به‌صورت اجتماع سنبله هستند که انتهای آن‌ها به مجموعه‌ای از براکته ها ختم می‌شود. میوه آناناس بزرگ و شامل مقدار زیادی سته به هم چسبیده است که به‌وسیله براکته هایی محصور شده‌اند. آناناس واریته های گوناگونی دارد که بعضی از انواع پرورشی آن بدون دانه است.

میوه آناناس کاملاً رسیده بو و طعمی مطبوع، شیرین و بسیار لذيذ دارد. این گیاه در برخی نواحی گرم به‌خصوص جزایر هاوایی و آنتیل، به‌وفور پرورش می‌یابد. آناناس از گیاهان استوایی و بومی جنوب برزیل و پاراگوئه است. گیاه آناناس در ایران وجود ندارد و میوه آن جزء اقلام وارداتی است. این گیاه را احتمالاً در بعضی نقاط گرم و مرطوب ایران می‌توان پرورش داد، اما هنوز اقدامی برای آن صورت نگرفته است.

تاریخچه و خواص میوه آناناس چیست؟

واژه «Pineapple» اولین بار در زبان انگلیسی در سال ۱۹۹۸ میلادی ثبت شد و برای اندام‌های زایشی درختان کاج (مخروط‌های کاج) به کار رفت. امروزه این اصطلاح به pine cones تغییریافته است. زمانی که کاشفان اروپایی این میوه استوایی را پیدا کردند، به آن «Pineapple» گفتند، چون شباهت زیادی به مخروط‌های کاج داشت. اصطلاح مخروط كاج اولین بار در سال ۱۴۹۴ به‌جای اصطلاح «Pineapple» برای میوه‌های کاج به کار رفت. نام علمی گیاه از کلمه Tupi هندی گرفته‌ شده است. در بسیاری از زبان‌های دنیا اصطلاح آناناس را برای گیاه و میوه آن به کار می‌برند.

اولین بار کریستوفر کلمبوس به همراه دریانوردان دیگر در سال ۱۴۹۳، آناناس را در جزیره آنتیل کشف کردند و سپس درسال ۱۵۰۲ در پاناما کشف شد. از قرن شانزدهم کشت آناناس در کشورهای دیگر جهان، ازجمله فیلیپین، هاوایی و گوما توسعه یافت و از آن به بعد در آفریقا، چین، استرالیا و نواحی گرم دیگر نیز کشت شد.

مهمترین خواص میوه آناناس چیست؟

عصاره آبی حاصل از میوه آناناس در درمان آنژین، آرتروز، جراحات ورزشی و اسکلتی، ماهیچه‌ای، عفونت‌های میکروبی، برونشیت، سلولیت، عفونت‌های استافیلوکوک موضعی (پوستی)، ادم (خیز)، قطع قاعدگی، التهاب و ورم، ضعف هضم غذا، کمبود پانکراتین و خوب هضم نشدن چربی‌ها (تجمع چربی‌ها در مدفوع)، چسبندگی پلاکت‌ها (غليظ بودن خون)، پنومونی، پیلونفریت (عفونت و التهاب مجاری کلیه)، آبسه مقعد، سینوزیت، ترومای جراحی و ترومبوفلبیت است.

طريقه و میزان مصرف:

میزان مصرف آناناس کاملاً بستگی به مقدار بروملین موجود در آن دارد. در انواع تازه، میزان بروملین حداکثر است و در انواع کمپوت به حداقل می‌رسد؛ زیرا این آنزیم در اثر حرارت و گذشت زمان کاهش می‌یابد. میزان مصرفی بروملین به اشکال مختلف دارویی مورد مطالعه قرارگرفته و مقادیر مختلفی ارائه‌ شده است. سازندگان این‌گونه محصولات در راهنمای همراه فرآورده میزان مختلف مصرف روزانه را برای افراد ۱۸ سال و بالاتر به‌شرح زیر توصیه نموده‌اند:

بر اساس پژوهش‌هایی که در سالهای ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ صورت گرفت، میزان مصرف بروملین به‌صورت قرص ۱۲۰ تا ۲۴۰ میلی‌گرم در روز توصیه‌ شده است. این مقدار باید در سه یا چهار نوبت مصرف شود و به مدت یک هفته ادامه یابد. این دستورالعمل برای درمان التهاب و ورم است پژوهشگران آلمانی مصرف روزانه ۸۰ تا ۳۲۰ میلی‌گرم بروملین را در دو یا سه نوبت مناسب می‌دانند. برخی دیگر، روزانه ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌گرم را در سه نوبت توصیه می‌کنند و بسیاری از کارخانه‌ها برای این منظور قرص‌های ۵۰۰ میلی‌گرم تولید کرده‌اند. در مورد میزان مجاز مصرف بروملین در افراد زیر ۱۸ سال هنوز تحقیقات زیادی صورت نگرفته است.

همچنین برای تمیز کردن زخم‌ها و درمان التهاب‌های موضعی، کرم‌هایی حاوی ۳۵ درصد بروملین ساخته‌ شده که به‌صورت موضعی مصرف می‌شوند.

عوارض جانبی:

گزارش‌های کمی در مورد عوارض جانبی جدی مصرف آناناس و بروملین منتشرشده است. بیشتر این گزارش‌ها مربوط به اسهال، ناراحتی معده، افزایش ضربان قلب، تهوع، استفراغ، تحریک غشاء مخاطی و مشکلات قاعدگی است. همچنین چون بروملین احتمال خونریزی را افزایش می‌دهد افرادی که دارای مشکلات خونریزی هستند، باید در مصرف آن احتیاط کنند.

احتیاط:

– افرادی که دارای زخم معده، سابقه خونریزی، مصرف‌ کننده داروهای رقیق‌ کننده خون و اعمال جراحی هستند، در مصرف بروملین نباید زیاده‌ روی کنند.
– کسانی که مشکلات کبد، کلیه، قلب، خونریزی‌های غیرطبیعی رحم و خونریزی‌های سنگین و قاعدگی طولانی دارند، باید در مصرف بروملین احتیاط کنند.
ناگفته نماند این عوارض و توصیه‌های احتیاطی مربوط به فرآورده‌های حاوی بروملین است و کمپوت با آب آناناس مشکلی ایجاد نمی‌کند. البته همان‌طور که توضیح داده‌ شده بروملین در آناناس تازه و با آب آن بیشتر است و احتیاط در مصرف و عدم زیاده‌روی، از عوارض احتمالی جلوگیری خواهد کرد.

تداخل با داروها:

افرادی که داروهایی ازجمله آسپرین، ضد انعقادها (مانند وارفارین و هپارین)، ضد چسبندگی پلاکت‌ها (مانند پلاویکس) و ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی (مانند بروفن، ادویل و ناپروکسن) استفاده می‌کنند، باید در مصرف فرآورده‌های بروملین دار احتیاط کنند.

تداخل با گیاهان و مکمل‌های غذایی:

فرآورده‌های حاوی بروملین ممکن است با فرآورده‌های گیاهی حاوی جینکو بیلوبا، سير و سائوپالمتو تداخل کنند و باعث خونریزی شوند همچنین، روی باعث کاهش اثر بروملین و منیزیوم باعث افزایش اثر آن می‌گردد. البته این موارد احتیاج به پژوهش‌های بیشتری دارد و پژوهش‌های انجام‌ شده کافی نیست. بروملین ممکن است با گیاه تنباکو، سویا، گیاهان مؤثر بر قلب، گیاهان ضد میکروب و مسکن‌ها نیز تداخل کند.

مصرف در حاملگی و شیردهی:

تحقیقات زیادی در این مورد صورت نگرفته است، ولی با توجه به خاصیت قاعده آور و سقط کنندگی مصرف مقدار زیاد آناناس، بهتر است در این دوران مصرف نشود و یا به مقدار کم استفاده شود.

پژوهش‌های سال‌های اخیر در مورد آناناس:

– مطالعات نشان می‌دهد اگر آنزیم بروملین به‌صورت مستقیم بر روی سوختگی قرار گیرد، می‌تواند در جدا کردن بافت آسیب‌ دیده، بدون عمل جراحی مفید باشد.
– مطالعات کلینیکی در آلمان نشان داد که آنزیم بروملین، از طریق سیستم ایمنی بدن، در کاهش اثرات شیمی‌درمانی افراد سرطانی مؤثر است.
– در یک مطالعه کلینیکی بر روی ۱۶ بیمار مبتلا به سرطان سینه در آلمان، آنزیم بروملین به‌صورت خوراکی باعث تحریک عملکرد سیستم ایمنی بدن آن‌ها شد.
– مطالعات جدید احتمال تأثير آنزیم بروملین را روی سرطان مطرح کرده که در این زمینه نیاز به تحقیقات بیشتری است.
– پژوهش دیگری، کنترل سلولیت را به‌وسیله بروملین نشان داد.
– در مطالعاتی، تأثیر خواص میوه آناناس بر درخشندگی پوست و تحریک تولید سلول‌های جوان به اثبات رسید که این اثر را مربوط به آلفاهیدروکسی اسیدهای (AHA) موجود در میوه آناناس می‌دانند.
– یکی از کاربردهای بروملین در درمان انواع راش‌های پوستی است که از طریق تحریک سیستم ایمنی بدن و کاهش التهابات عمل می‌کند.
– تعدادی آزمایش و مطالعه بر روی حیوانات نشان می‌دهد که بروملین در درمان عفونت‌های ادراری که عامل آن اشرشیاکولی باشد، مؤثر است.

ترکیبات مهم:

هر ۱۰۰ گرم آناناس خام (نپخته) حاوی ترکیبات زیر است:

انرژی: ۵۰ کیلوکالری، انواع کربوهیدرات ها: ۱۲/۶۳ گرم،  قندها: ۲۶/ ۹ گرم، الياف (فیبر): ۴ /۱ گرم، پروتئین: ۵۴ /۰ گرم، چربی: ۱۲ /۰ گرم، ویتامین B (تیامین): ۰/۰۷۹ میلی‌گرم، ویتامین B (ریبوفلاوین): ۰۳۱ /۰ میلی‌گرم، ویتامین B3 (نیاسین): ۰/۴۸۹ میلی‌گرم، ویتامین B5 (اسید پنتوتنیک): ۲۰۵ /۰ میلی‌گرم، ویتامین B6 (پیریدوکسین): ۰/۱۱ میلی‌گرم، ویتامین B9 (فولات): ۱۵ میکروگرم، کلسیم: ۱۳ میلی‌گرم، آهن: ۰/۲۸ میلی‌گرم.

آناناس همچنین منبع خوبی از منگنز است. یکی از مهم‌ترین ترکیبات آناناس آنزیم شکننده (هضم‌ کننده) پروتئین‌ها به نام بروملین است. عصاره آناناس برای نرم کردن محصولات گوشتی به کار می‌رود. این آنزیم می‌تواند با بعضی مواد غذایی، ازجمله ژله ها و یا دسرهایی که از ژله ساخته می‌شوند تداخل داشته باشد و آن‌ها را حل کند. البته این آنزیم در اثر تهیه کمپوت آناناس شکسته و بی‌اثر می‌شود و می‌توان کمپوتهای آناناس را با ژلاتین و ژله‌ها مصرف نمود. آنزیم بروملین برای افرادی که دچار کمبود بعضی پروتئین‌ها هستند، ازجمله کسانی که سندروم Ehlers- Danlos دارند، خطرناک است. همچنین کسانی که مبتلا به هموفیلی، مشکلات کلیه و کبد می‌باشند، نباید آناناس مصرف کنند. در این‌گونه افراد زمان انعقاد خون کوتاه می‌شود و خطر خونریزی وجود دارد.

مصرف‌ کنندگان آناناس ادعا می‌کنند که این میوه برای مشکلات روده‌ای آن‌ها مفید است. از اسیدهای گیاهی آناناس می‌توان سیتریک و مالیک را نام برد. اسیدسیتریک آناناس تا ۸ درصد وزنی آن را تشکیل می‌دهد. بوی معطر آناناس به دلیل ترکیبات اسانس آن است. همچنین، یک ترکیب استروئیدی در آناناس گزارش‌ شده که دارای خاصیت استروژنی است.

مهم‌ترین خواص میوه آناناس چیست؟

ضد درد، ضد چسبندگی پلاکت‌ها، سقط کننده، ضد باکتری، ضد آدم (ضد خيز)، ضد باروری، ضد التهاب، ضد نیتروزآمین، آنتی اکسیدان، ضد تب، ضد کمبود ویتامین C، ضد سرطان، هضم‌ کننده، قابض، صفرا آور، ضد احتقان، معرق، ادرارآور، حل‌کننده فیبرین، مسهل، هضم‌کننده چربی، شل کننده عضلات، ضد کرم تنیا، مقوی و محرک رحم، حل‌ کننده نکروزها، قاعده آور و دارای خاصیت استروژنی.

نکات قابل‌توجه:

١- عقیده بر آن است که مصرف بروملین (آناناس) همراه با غذا به هضم پروتئین‌ها کمک کرده و اگر با معده خالی مصرف شود، به‌عنوان یک داروی ضد التهاب عمل می‌کند.

۲- طبق نظر کمیسیون E اروپا، مصرف بروملین (آناناس) باعث کاهش التهاب و ورم بینی و سینوس حاصل از جراحی‌ها و جراحات می‌گردد.

۳- مهم‌ترین ترکیب موجود در آناناس بروملین است که نوعی آنزیم حاوی گوگرد و هضم‌ کننده (شکننده) پروتئین‌هاست و از ساقه و میوه آناناس به دست می‌آید. این ماده در میوه خام و آب آن بیشتر از انواع پخته‌ شده (کمپوت) وجود دارد؛ اما صنایع دارویی فرآورده‌های استانداردی تهیه‌ کرده‌اند که حاوی مقدار معینی بروملین بوده و به‌عنوان یک داروی گیاهی در موارد مختلف، به‌خصوص التهاب، ورم، درمان زخم‌ها، از بین بردن سریع خون‌مردگی و محو اثر جراحات بر روی پوست مصرف می‌شود.

۴- برخی افراد ممکن است نسبت به بروملین (آناناس) حساسیت داشته باشند که اغلب به‌صورت آسم (تنگی نفس) خود را نشان می‌دهد. این حساسیت بیشتر در افرادی که به سم زنبورعسل، هویج، رازیانه، آرد گندم، گرده درخت غان (توس)، کرفس، آرد جو، پاپائین (خربزه درختی) و گرده درخت سرو حساسیت دارند، بروز می‌کند.

۵- حداکثر میزان مصرف بروملین در افراد بالغ ۲۰۰۰ میلی‌گرم است که تا این مقدار سمیتی ندارد.

 ۶- برای بهتر نتیجه گرفتن از آناناس، بسیاری آن را به‌صورت تازه و بعضی به‌صورت مکمل‌هایی مانند کپسول، قرص و یا پماد مصرف می‌کنند. نوع کمپوت شده آن دارای خواص کمتری نسبت به نوع خام (تازه) است و بیشتر این مصارف برای درد مفاصل و رفع تورم آن‌هاست.

۷- با توجه به مشکلات نگهداری و حمل آناناس تازه، اغلب آن را به‌صورت کمپوت درمی‌آورند. برای ارائه آناناس تازه به بازارهای جهانی، باید به‌صورت نارس چیده و با شرایط خاصی نگهداری شود؛ به همین دلیل آناناس تازه در میان میوه‌های استوایی قیمت بالایی دارد.

۸- در طب سنتی فیلیپین، از میوه و ریشه آناناس به دلیل خاصیت ضد ورم و ضد کرم آن به‌صورت خوراکی و یا محصولات موضعی استفاده می‌کنند.

۹- در آفریقا ریشه پودر شده گیاه آناناس برای درمان ادم و از عصاره میوه آناناس به‌عنوان ادرارآور استفاده می‌شود. همچنین، برای تسکین گلودرد، از عصاره میوه به‌صورت قرقره استفاده می‌گردد.

۱۰- با توجه به وجود اگزالات کلسیم در میوه آناناس، افرادی که دارای سنگ کلیه و یا کلیه سنگ‌ساز هستند، بهتر است در مصرف آن حد اعتدال را نگه‌ دارند.

نکته مهم:

بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره‌ گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره  09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.

منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی

خواص میوه آناناس چیست؟