خواص معجزه آسای گیاه پنیرک
نام علمی: Malva sylvestris
نام‌های عمومی: High mallow, Common mallow
نام عربی: خبازی
نام فرانسوی: Fleurs de mauve
نام آلمانی: Malverkraut
نام‌های مترادف: Malva incanescens, Malva mauritiana
نام خانواده: Malvaceae (پنیرک)
گیاه‌شناسی و خواص معجزه آسای گیاه پنیرک:
پنیرک گیاهی است علفی، به ارتفاع تا ۶۰ سانتی‌متر و پایا. پنیرک به‌صورت خودرو، در بسیاری از نقاط می‌روید و برای استفاده نیز کشت می‌گردد. برگ‌های این گیاه به‌صورت متناوب، شامل ۷-۵ دندانه با دم برگ بلند است. گل‌ها به رنگ گلی مایل به بنفش و گلبرگ‌ها دارای خطوطی با رنگ تیره هستند. قسمت مورد استفاده پنیرک، برگ و گل آن است. البته در بیشتر نواحی، گل پنیرک مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه در ایران رویش ندارد و گونه نزدیک به آن به نام M.neglecta مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اثرات هر دو گونه، شبیه به هم است. گونه موجود در ایران، به بلندی گونه اول نیست و به حالت تقریباً خوابیده است و حداکثر تا ۴۰ سانتی‌متر مرتفع می‌شود. برگ‌ها دارای حالت دایره‌ای و دندانه‌دار و گل‌ها، بنفش‌رنگ و کوچک هستند. قسمت مورد استفاده پنیرک در ایران، گل‌های بنفش‌رنگ خشک شده آن است. محل رویش گیاه در ایران نواحی البرز، اطراف تهران، شمال ایران، آذربایجان، آستارا، اصفهان، نواحی مرکزی ایران، خراسان، دامغان، سمنان، جنوب ایران، کرمان، بلوچستان و سایر نقاط است.
منشأ جغرافیایی:
گیاه پنیرک، بومی اروپاست و دامنه گسترش آن تا آسیا ادامه دارد. به علت استفاده زیاد، از این گیاه در بسیاری از نقاط دنیا کشت می‌شود. این گیاه از بلغارستان، آلبانی و مراکش صادر می‌گردد.
ترکیبات مهم گل پنیرک:
گل‌های پنیرک بیش از ۱۰% موسیلاژ دارند. این موسیلاژ در اثر هیدرولیز، تبدیل به گالاكتوز، آرابینوز، گلوکز، رامنوز و اسید گالاکتورونیک می‌شود. همچنین گل‌های پنیرک حاوی مقدار کمی تانن و حدود یک دهم درصد لوکوآنتوسیانین ها و ۷% آنتوسیانین ها است (نسبت به وزن خشک گل).
داروشناختی و خواص معجزه آسای گیاه پنیرک:
دم نوش به خاطر داشتن موسيلاژ، یکی از داروهای خوب برای درمان سرفه است. همچنین به‌عنوان ضدنزله (زکام) و تورم دهان و گلو مصرف می‌شود. از سویی چون دارای خاصیت قابض ضعیف است تا حدی برای درمان اسهال استفاده می شود. در طب عوام از گل پنیرک به‌صورت خوراکی، به منظور رفع مشکلات مثانه و به‌صورت ضماد موضعی در التيام زخم‌ها استفاده می‌شود.
رنگ (آنتوسیانین ها) آن نیز در مواد غذایی به کار می‌رود. دم‌کرده گل‌ها به خاطر داشتن موسيلاژ، یکی از داروهای خوب ضد سرفه است. همچنین به‌عنوان ضدنزله (زکام) و تورم دهان و گلو مصرف می‌شود. از سویی چون دارای خاصیت قابض ضعیف است تا حدی به‌عنوان ضداسهال عمل می‌کند.
طريقه و میزان مصرف گل پنیرک:
تهیه چای: ۲ گرم ازگل‌ها را با یک لیوان آب به مدت پنج دقیقه بجوشانید و میل کنید. همچنین می‌توان روی همین مقدار گل، یک لیوان آب در حال جوش ریخته و پس از ۱۵ دقیقه، صاف نموده و میل کرد.
مهمترین خواص معجزه آسای گیاه پنیرک:
ضد درد، ضدالتهاب، ضدعفونی‌کننده، قابض، ملین، ادرارآور، خلط آور و مقوی رحم.
نکات قابل توجه:
١- اثرات گل پنیرک، عمدتاً مربوط به موسیلاژ و آنتوسیانین آن است که یکی از مهمترین داروهای ضد سرفه و مفید برای رفع گرفتگی صداست.
2- برای اثرات بیشتر گل‌ها بهتر است زمان باز شدن گل‌ها، یعنی در فصل تابستان، آن‌ها را جمع‌آوری و در سایه‌خشک کرد.
٣- بهتر است پس از صاف کردن دم‌کرده، گل را کمی فشار داد تا تمام موسیلاژ آن استخراج شود و تفاله را دور ریخت.
۴- هنگام تهیه فرآورده‌ها نباید بیش از پنج دقیقه آن را جوشاند، چون باعث هیدرولیز موسیلاژ و کم اثر شدن محصول می‌شود.
۵- در منابع جدید مصرف گیاه را برای درمان کم‌خونی، مفید گزارش کرده‌اند.
۶- گل پنیرک یکی از منابع رنگ‌های طبیعی زرد و خوراکی است.
طریقه و میزان مصرف برگ پنیرک:
۵ گرم برگ را با یک لیوان آب به مدت حدود ۵ دقیقه بجوشانید یا روی همین مقدار برگ، یک لیوان آب در حال جوش بریزید و در آن را بپوشانید؛ آن گاه پس از ۱۵ دقیقه صاف کرده و میل کنید. البته بهتر است محلول‌های سرد آن را قبل از مصرف، کمی گرم کنید. درصورتی که یک قاشق عسل ارگانیک به آن بیفزایید، تأثیر آن بیشتر می‌شود. این میزان مصرف را می‌توان روزی سه تا چهار بار تکرار کرد.
ترکیبات مهم برگ پنیرک:
برگ، حاوی حدود ۸% موسیلاژ است که پس از هیدرولیز، تولید قندهای آرابینوز، گلوکز، رامنوز، گالاکتوز و اسید گالاکتورونیک اسید می‌کند. همچنین حاوی مقداری تانن و فلاونوئید است.
مهمترین خواص معجزه آسای گیاه پنیرک:
اثرات مهم برگ پنیرک مشابه گل‌های آن است و به‌ویژه جهت درمان تورم قسمت‌های بالای راه‌های تنفسی و گلو و تورم‌های روده‌ای – معده‌ای، مناسب است. برگ پنیرک به‌عنوان یکی از گیاهان مؤثر در بهبود علائم سرماخوردگی، به‌ویژه سرفه، در تعداد زیادی از فرمولاسیون‌های سرماخوردگی، مخلوط با گیاهان دیگر وجود دارد.
مهمترین اثرات گزارش‌شده برگ پنیرک:
اثرات برگ پنیرک مشابه گل این گیاه است.
عوارض جانبی:
تاکنون عوارضی از گل یا برگ پنیرک گزارش نشده است.
نکات قابل‌توجه:
١- گیاه پنیرک موجود در ایران (Malva neglecta)، ازنظر خواص دارویی مشابه پنیرک نقاط دیگر دنیاست. این دو گونه گیاه از یک جنس هستند که شرح آن داده شده است.
٢- خواص گل و برگ پنیرک، شبیه یکدیگر است؛ ولی اثرات گل به دلیل داشتن آنتوسیانین و الكوآنتوسیانین ها، کامل‌تر است.
۳- برای استفاده از خواص کامل پنیرک، می‌توان مخلوطی از گل و برگ آن را مورد استفاده قرارداد.
۴- چون اثرات پنیرک با گل ختمی هم‌جهت است، می‌توان از مخلوط گل پنیرک و گل ختمی جهت تهیه موسیلاژ مربوطه، به‌ویژه در سرماخوردگی، تسکین سرفه به‌عنوان خلط آور و رفع گرفتگی صدا استفاده کرد.
۵- برای جمع‌آوری گل‌ها، بهتر است در زمان باز شدن گل‌ها که معمولاً تابستان است، این کار صورت گیرد، جمع‌آوری برگ‌ها در فصل بهار باید صورت گیرد.
۶- محصولات گیاهی پنیرک، بیشتر به‌صورت تی‌بگ، برای تهیه چای به‌صورت مستقل یا مخلوط با دیگر گیاهانی که به‌منظور رفع مشکلات تنفسی مصرف می‌شوند، فرموله شده و در دسترس هستند.
7- در بازار ایران، فقط گل پنیرک به‌صورت خشک شده (بنفش‌رنگ) وجود دارد که می‌توان طبق روش ذکرشده از آن استفاده کرد.
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره 09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی
