خواص مرزه در طب سنتی

خواص مرزه در طب سنتی
نام علمی: Satureja hortensis
نام‌های عمومی: Savory، Summer savory
 نام‌های انگلیسی: Garden savory, Savory
نام عربی: ندغ (Nadgh)
نام فرانسوی: Sarriette
نام آلمانی: Bohnenkrut
نام خانواده: Labiatae (نعنا)

گیاه‌شناسی و خواص مرزه در طب سنتی:

مرزه، گیاهی است علفی و یک‌ ساله با ساقه‌هایی منشعب که طول آن تا ۳۰ سانتی‌متر می رسد. رنگ گیاه سبز کدر است که با همین مشخصه با دیگر گونه‌ها تفاوت دارد. ساقه مرزه دارای گره‌هایی است که از همین گره‌ها ساقه‌های دیگر منشعب می‌شوند و این ساقه‌ها نیز به‌ نوبه خود دارای انشعاباتی جدید می‌شوند؛ به همین دلیل بوته گیاه به‌صورت پر شاخه و پرپشت به نظر می‌رسد. برگ‌های گیاه باریک، دراز، نوک‌ تیز، نرم و پوشیده از تارهای کوتاه هستند که مات و کدر به نظر می‌رسند.

برگ‌های مرزه همچنین دارای یک رگبرگ و غده‌های حاوی اسانس است. گل‌های آن نیز کوچک و به رنگ سفید، سفید مایل به گلی یا گلی‌رنگ است که در فصل تابستان ظاهر می‌شوند. این گل‌ها به‌صورت ضخیم و در طول ساقه قرارگرفته‌اند. مرزه به دو صورت خودرو و کشت‌ شده وجود دارد. انتشار آن در اروپا، به‌ویژه فرانسه، سیبری، جنوب و غرب آسیا و ازجمله ایران است. محل رویش مرزه در ایران شامل، شمال غرب، تبریز، خوی، ارسباران و قسمت‌های مختلفی از خراسان است. پرورش این گیاه به‌عنوان سبزی خوراکی بوده و استفاده خشک آن در ادویه‌جات در نقاط مختلف ایران رایج است.

خواص مرزه در طب سنتی:

از خواص مرزه می توان به ضد ادرار بودن آن اشاره کرد همچنین در اروپا از قدیم به‌عنوان ضد تشنگی زیاد به‌خصوص در افراد مبتلا به مرض قند مورد استفاده قرار می‌گرفت. این اثر را به دلیل وجود جسم کارواکرول در اسانس آن می‌دانند. مرزه به علت داشتن ترکیبات فنلی در اسانس و ترکیبات تاننی در برگ، دارای خاصیت ضد قارچ، ضد میکروب، ضد اسپاسم و ضد اسهال است.

میزان و طریقه مصرف:

غیر از مصرف به‌صورت سبزی تازه، می‌توان روی ۱/۵ گرم از گیاه خشک و خرد شده، یک استکان آب جوش ریخته و ۲۰ دقیقه صبر کنید تا دم بکشد (بهتر است در ظرف بسته باشد)؛ سپس آن را صاف و میل کرد. میزان مصرف تا ۳ قاشق چای‌ خوری گیاه خشک در روز است. در بعضی کشورها عصاره مرزه وجود دارد. مصرف عصاره آن نیم تا یک قاشق چای‌خوری ۱ تا ۳ بار در روز است.

سمیت:

مرزه برای انسان سمیت ندارد. با این‌حال، مصرف بیش‌ازاندازه ممکن است التهاباتی در مخاط ایجاد کند. در بعضی از حیوانات، مانند موش، ممکن است باعث التهاباتی شود.

مهم‌ترین خواص مرزه در طب سنتی:

از مهمترین خواص مرزه می توان به ضد درد، ضد آرتریت، ضد باکتری، ضد سرطان، ضد ترشح ادرار، ضد ویروس تبخال، ضد التهاب، ضد کرم، ضد اکسیدان، ضد عفونی‌کننده، ضد قارچ، ضد اسپاسم، معرق، هضم‌ کننده غذا، ادرارآور، خلط‌ آور، مسهل، مسکن، محرک و مقوی معده اشاره کرد.

ترکیبات مهم:

مرزه تابستانی (برگ خشک) حاوی حدود ۱ درصد اسانس است که شامل اجسامی ازجمله کارواکرول، تیمول، بتاپی‌نن، پاراسیمن، لیمونن و کامفن است. ترکیبات دیگر آن شامل ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف است. ترکیبات مرزه بسته به شرایط آب و هوایی ناحیه رویش، ممکن است متفاوت باشد.

نکات قابل‌توجه:

1- مرزه به صورت‌های تازه، خشک و مخلوط در ادویه‌جات، مصرف بالایی در جهان دارد.

٢- خواص مرزه خشک یا در ادویه‌جات، مشابه نوع تازه آن است و در غذاهای پختنی و براثر حرارت مقدار کمی از اسانس آن کاسته می‌شود؛ ازاین‌رو تا حد زیادی خواص ذکرشده را در خود همچنان نگه می‌دارد.

٣- به خاطر وجود اجسام فنلی، ازجمله تیمول و کارواکرول در اسانس مرزه، مصرف مقدار زیاد آن توصیه نمی‌شود؛ چرا که ممکن است باعث التهابات جداره روده و معده گردد.

نکته مهم:

بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره‌ گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره  09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.

منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی