خواص عسل طبیعی چیست؟
نام‌های علمی: Mel, Honey
نام‌های عمومی: Purified honey, Honey
نام فرانسوی: Miel blanc
نام عربی: عسل
نام آلمانی: Honig
کلیات:
عسل ارگانیک شامل ترشحاتی از زنبورعسل است که در اثر استفاده از شهد انواع گل‌ها و تغییرات آن در زنبورعسل ایجاد می‌شود. در حقیقت قندهای موجود در عسل به‌عنوان ذخیره غذایی در کندو برای زنبورعسل است. زنبورعسل، حشره‌ای با نام علمی آپیس ملی‌فرا از خانواده آپیده است. برای تصفیه عسل آن را کمی گرم کرده و پس از صاف کردن به آن آب اضافه می‌کنند تا غلظت آن ۱/۳۶-۱/۳۵ گرم در لیتر آب ۲۰ درجه گردد.
تاریخچه عسل و خواص عسل طبیعی چیست؟
آشنایی شیر با عسل دست کم به هشت هزار سال پیش برمی‌گردد و نشانه‌های آن روی کنده کاری داخل غار والنسیای اسپانیا وجود دارد. در این کنده کاری نشان داده شده که دو نفر از نردبان (با رشته‌های طناب) بالا رفته و با ظرفی که در دست دارند برای جمع آوری عسل زنبورها دست به کار شده‌اند. عسل جهت طعم دادن به داروها از قدیم مورد استفاده بوده است. برای نمونه، ۲۶۰۰- ۲۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در مصر حداقل در ۹۰۰ نوع فرمولاسیون از آن استفاده می‌شده است. عسل معمولاً به‌عنوان شیرین کننده مورد استفاده بوده است از دیگر خواص عسل می توان به ضد زخم‌های پوستی بودن آن اشاره کرد.
همچنین در زمان جنگ‌ها و در مصر قدیم به‌عنوان ضدعفونی‌کننده مصرف می‌شده است. در هندوستان چهار هزار سال قبل، از عسل در درمان بیماری‌ها در طب آیورودا استفاده می‌کرده‌اند. در قرآن کریم سوره‌ای به نام نحل یا زنبورعسل آمده و عسل را به‌عنوان یک ماده مغذی معرفی کرده که برای سلامتی توصیه شده است. همچنین طبق احادیث، حضرت محمد (ص) از عسل به‌عنوان ماده‌ای شفا بخش نام برده‌اند.
ترکیبات مهم:
زنبورعسل و دیگر حشرات، مایع رقیق و آبکی حاصل از شهد گیاهان و گل‌ها را ترشح می‌کنند که پس از غليظ شدن، عسل نامیده می‌شود. ترکیبات عسل‌های مختلف تا حدی با هم تفاوت دارد و مزه و بوی هر عسل به شهد استفاده شده گل‌ها توسط زنبورعسل مرتبط است. حتی بعضی عسل‌ها ممکن است سمی باشند و این در صورتی است که زنبور از شهد گیاهان سمی استفاده کرده باشد. زنبورابتدا شهد را می‌خورد و با ترشحات غددی روی سرش تبدیل به لولز، دکستروز و سوکروز می‌کند. عسل تولید شده توسط زنبور به‌صورت شربت غلیظ و به رنگ‌های زرد کمرنگ تا قهوه‌ای است. اصولاً عسل تازه، کمرنگ است و در اثر ماندن پررنگ‌تر می‌شود. درصورتی‌که عسل مدت زیادی بماند، ممکن است کریستال‌هایی از دکستروز در آن ایجاد شود.
عسل دارای بوی خاص، مزه شیرین و با PH کمی اسیدی است. ترکیبات اصلی و مهم آن شامل قندهای فروکتوز (به‌عنوان ماده اصلی) ۳۸/۵ درصد، گلوكز ۳۱ درصد، مالتوز ۷ درصد، سوکروز ۱/۳ درصد، آب ۱۷ درصد، قندهای سنگین ۱/۵ درصد، خاکستر ۰/۲ درصد، ویتامین‌ها، املاح، مواد آنتی‌اکسیدان ازجمله Chrysin، كاتالاز و چندین ماده ناشناخته است. ویتامین‌ها شامل، B1، B3، B5، B6، C و املاح شامل کلسیم، آهن، منیزیوم، فسفر، روی، پتاسیم (۵۲ میلی‌گرم درصد) و سدیم (۴ میلی‌گرم درصد) هستند. با توجه به اینکه عسل دارای خواص ضد میکروبی و ضد قارچی است، بعضی آن را به غلظت زیاد قندها نسبت می‌دهند؛ اما پژوهش‌ها نشان داده‌اند که ترکیبات ضد میکروب و ضد قارچ مربوط به مواد دیگر است که در اثر تقطير جدا شده‌اند.
مهمترین خواص عسل طبیعی چیست؟
از گذشته‌های دور از عسل برای درمان سرفه، خواب‌آور، درمان اسهال و درمان آسم استفاده می‌شده است. بررسی مقالات ۲۰۰۱- ۱۹۸۴ نشان می‌دهد، دست کم ۲۵ پژوهش کلینیکی درزمینهٔ اثرات ضد زخم و زخم‌های سطحی عسل انجام شده است. این پژوهش‌ها اثر خوب عسل در مورد اثرات مذکور و محافظت پوست را تأیید کرده است. اثر دیگر عسل نیز ضد هلیکوباکترپیلوری (عامل زخم‌های گوارشی) است. همچنین عسل در درمان کاتاراکت (آب‌مروارید) مؤثر است.
افزون بر آن، اثر ضد سرطانی ضعیف عسل در موش‌ها به اثبات رسیده و از آن پپتیدهای ضد میکروب جدا شده است. خاصیت ضد میکروبی عسل رقیق با PH: 3/65_5 به هیدروژن پراکساید ارتباط دارد که از تغییرات آنزیمی گلوکز به گلوکورونیک اسید حاصل می‌شود. اثر ضد میکروبی عسل بعد از گرم شدن در مقابل آفتاب زیاد، بسیار کم می‌شود. عسل‌های تولید شده از جنگل‌های کاج و کوه‌های مرکز اروپا (اروپای مرکزی) و عسل‌های حاصل از گیاه لپتوسپرموم اسکوپاریوم در نیوزلند دارای خاصیت بسیار قوی ضد میکروبی است. این نوع عسل روی استافیلوکوک، استرپتوکوک و آنتروباکتریاسه مؤثر است. نوع عسلی که در نیوزلند و استرالیا از گیاه ذکرشده به دست می‌آید، منحصربه فرد بوده و به آن، عسل حاوی UMF اطلاق می‌شود.
احتیاط:
با اینکه عسل یک ماده کاملاً خوراکی است، در موارد نادر ممکن است به اسپورکلستریدیوم بوتولینوم آلوده بوده و در آن سم بوتولیسم ایجاد شود که می‌تواند موجب مسمومیت گردد. عسل‌های حاصل از شهد گیاهان سمی نیز ممکن است سمی باشند. بعضی هم ممکن است نسبت به گرده‌های موجود در عسل حساسیت داشته باشند.
نکات قابل‌توجه:
١- رنگ‌های مختلف عسل در اثر درمانی آن تأثیر چندانی ندارد.
۲- عسل نواحی مختلف که از شهد گیاهان مختلف تغذیه شده‌اند، ممکن است در ماده مؤثره و اثرات درمانی با یکدیگر تفاوت داشته باشند.
٣- بوی عسل‌های مختلف بیشتر مربوط به رایحه گل‌هایی است که زنبور از آن‌ها استفاده کرده است که این مسئله می‌تواند در اثرات درمانی تأثیر بگذارد. مثلاً عسل زنبورهایی که از شهد درختان اوکالیپتوس استفاده می‌کنند، بوی همان اسانس را می‌دهد.
۴- تبلیغات بعضی از فروشندگان عسل، در مورد عسل‌های متفاوت در ایران و آثار درمانی مختلف آن‌ها نباید باعث گمراهی خریداران گردد؛ چون برای این منظور باید کندوهای عسل در مناطق خاص گیاهانی با وسعت زیاد و کنترل شده قرارگرفته تا زنبور از آن‌ها تغذیه کند، درحالی‌که در بیشتر نقاط ایران زنبورها از شهد گل‌های متفاوت و درهم استفاده می‌کنند و ادعاهای اغراق‌آمیز آن‌ها اصولاً صحت ندارد.
۵- ماندگاری عسل طبیعی بسیار زیاد و گاه ده‌ها سال یا حتی قرن‌هاست. عسل در اثر ماندگاری ممکن است به‌صورت کریستال درآید که با گرم کردن حل می‌شود.
۶- خواص ضد میکروب عسل اکثراً مربوط به اجسامی ازجمله هیدروژن پراکساید، ( Methylglyoxal (MG0 و 1-Bee defensin است که مکانیسم آن‌ها اصولاً از طریق اسموتیک و تغییرات PH مشخص‌شده است.
۷- پنج کشور اول تولید کننده عسل در سال ۲۰۱۱ چین، ترکیه، اوکراین، آمریکا و روسیه هستند که میزان ۱٫۲۸۲٫۱۰۲ تن عسل تولید کرده‌اند.
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره 09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی
