نام فارسی: بید
نام علمی: Salix alba
نام عمومی: white willow
نام انگلیسی: White willow
نام عربی: اسبیدار
نام فرانسوی: Saule – blanc
نام آلمانی: Weide
نام خانواده: Salicaceae (بید)
گیاهشناسی و خواص بید:
بید درختی است دائمی که ارتفاع آن به ۱۵ متر و حتی بیشتر میرسد. اصولاً در نواحی پرآب مانند کنار جویبارها میروید. برگهای این درخت، دراز، باريك و نوکتیز است و چون پشت و روی آنها را تارهای سفید و براقی پوشانده است، به رنگ سفید نقرهای دیده میشوند. به همین دلیل اینگونه را که آلبا نامگذاری کردهاند، بهراحتی میتوان از گونههای دیگر تشخیص داد. کمی پس از رویش برگها گلهای آن بهصورت شاتون هایی ظاهر میشوند که بر روی پایههای نر و ماده قرار میگیرند.
قسمت مورد استفادهی بید پوست آن است و از برگ و شاتون های آن گاهی استفاده میشود. پوست بید در تجارت بهصورت نوارهایی به قطر حدود يك میلیمتر و طول چندین سانتیمتر به فروش میرسد که اینگونه از بید در اکثر نقاط ایران میروید. غیر ازاینگونه، از گونههای دیگر بید که شرح داده میشود استفادهی دارویی به عمل میآید.
تاریخچه و خواص بید:
پوست درختان بید اروپایی از قرنها پیش برای درمان تب، رفع سردرد، دردهای دیگر و التهاب مفاصل بهکاررفته است. بیدهای آمریکای شمالی نیز در طب بومی استفاده میشد. تعداد زیادی از درختان بید دارویی اروپا به آمریکا معرفی شده ولی پرورش داده نشدهاند. در اواخر قرن نوزدهم، اسید سالیسیلیک در بسیاری از جاها بهطور گستردهای بهجای پوست بید به کار میرفت و مشخص شد که آسپیرین بهدستآمده از آن دهان و معده را کمتر تحريك میکند.
خواص شگفت انگیز پوست بیدچیست؟
از جمله خواص بید می توان به ضد درد، کاهشدهندهی میل جنسی، ضد پروستاگلاندین، ضد ورم، ضد تب، ضدرماتیسم، قابض، ضد میکروب، مسکن و افزایشدهندهی اثر ضدبارداری اشاره کرد.
طريقه و میزان مصرف:
دمکردهی پوست بید: استفاده از دم کرده های گیاهی یکی از روش های استفاده از گیاهان مفید است. پوست بید را نیز می توان به صورت دم کرده مصرف کرد برای این کار ۵ گرم از پوست له و یا پودر شده را در یک لیوان آب جوش ریخته و مانند چای میگذاریم به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه دم بکشد همچنین میتوان در ظرف را گذاشت و در کناری قرارداد تا خودش دم بکشد. نیم ساعت پس از دم کشیدن آن را صاف کرده و مصرف میکنیم.
جوشانده: روش دیگر استفاده از جوشانده گیاهی بید است برای این منظور۵ گرم از لهشدهی پوست بید را به مدت ۵ دقیقه با يك ليوان آب میجوشانیم، سپس آن را صاف کرده و مصرف میکنیم. دمکرده و جوشاندهی پوست بید را میتوان تا سه نوبت در روز مصرف کرد.
طریقه مصرف از نظر ابن سینا:
در کتاب ابنسینا در مورد اثرات مهم بید چنین نوشته شده است: گیاه بید بیابانی یا خلاف، بهعنوان ضماد جهت جلوگیری از خونریزی به کار میرود. خاکستر آن مخلوط با سرکه برای از بین بردن زگیل مفید است. شکوفه و آب آن مسکن سردرد است. آبش در علاج مشکلات کبد و درمان بیماری یرقان مفید است.
عوارض جانبی:
تاکنون عوارض جانبی از مصرف پوست بید گزارش نشده است، ولی مصرف همزمان آن با سالی سیلات های مصنوعی و نیز با آسپرین باید با احتیاط صورت گیرد. همچنین، مبتلایان به زخمهای گوارشی باید در مصرف آن دقت کنند.
مهمترین خواص پوست بید چیست؟:
استرگلوکزیدهای سالیکورتین، ترمولاسین و فراژی لین میتوانند پیشساختهای از سالیسیلیك اسید باشند. این مواد بدون آنکه التهابی در دستگاه رودهای – معدهای ایجاد کنند وارد جریان گردش خون میشوند. فارماکوکينتيك مشتقات اسید سالیسیلیک کاملاً مطالعه شده است. سالیسیلیک اسید آنزیم سیکلواکسیژناز را مهار میکند که باعث توقف ساخت پروستاگلاندین میشود. خاصیت ضدالتهاب ترمولاسین بهتازگی مورد مطالعه قرارگرفته است (ترمولاسین مشتقی از سالیسین است). مطالعات کلینیکی نشان داده است که فرآوردههای پوست بید تأثیر متوسطی روی آرتریتها دارند.
ترکیبات مهم:
مشتقات سالیسیلات ها از اولین مواد شناخته شدهی پوست بید هستند. این مواد را میتوان در اکثر گونههای بید یافت. مهمترین ترکیبات سالیسیلات پوست بید سفید گلوکزیدهای استرفنلی سالی کورتین و گلوکزید سالی سین است. سالی سین پس از خوردن در روده هیدرولیز میشود و تولید سالی ژنین میکند. سالی ژنین نیز در روده جذب و سپس اکسید شده و به اسید سالی سیلیك تبدیل میشود.سالی کورتین و سایر سالیسیلات های وابسته به آن ازنظر شیمیایی ناپایدار هستند و برای مثال، ممکن است در آب جوش تخریب شوند که باید در تهیهی چای آنها دقت کرد. همچنین، برای جلوگیری از کاهش مواد مؤثر، در خشک کردن آنها باید دقت نمود.
نتیجهی تحقیقات نشان میدهد که مجموع سالیسیلات های برگ بید باید بیشتر از ۱ درصد از وزن خشك آن باشد. رسیدن به این استاندارد در تمام گونههای بید و در شرایط آب و هوایی مختلف دشوار است.
اندازه گیری سالیسیلاتـها در پوست بید با روشهای اسپکتروفتومتری، تین لایر کروماتوگرافی و اچ پی ال سی بعد از عملیات دگلی کوزیلیشن صورت میگیرد. همچنین با روش کاپیلاری الکتروفورز ترکیبات دیگری ازجمله گلوکزید نارینژنین، اولیگومريك پروسیانیدینها و تانن های غليظ از پوست بید جداشدهاند.
نکات قابلتوجه:
۱- پوست گونههای دیگر بید مانند سالیکس پورپوره آ ۱ سالیکس فراژی لیس ۲ و گونه آلبا ۳ استفادهی دارویی به عمل میآید.
۲- پوست شاخههای مسن بید مقادیر کمی مادهی مؤثر دارد. بهترین شرایط و تأثیرات را پوست شاخههای کمتر از سه سال دارند.
۳- شرایط آب و هوایی و جغرافیایی محل رویش در کمیت و کیفیت مواد مؤثره پوست بید مفید است؛ بنابراین، پوست بید همهی مناطق و همهی درختان با سنین مختلف و در هر شرایط زمانی، اثرات قاطع و یکسانی ندارد.
۴- برای استخراج هر چه بهتر مواد مؤثر پوست بید باید آن را پودر و یا له کرد تا خواص بید در جوشانده آن بیشتر شود.
۵- گونهی دیگری از بید به نام علمی سالیکس دیسکلر و نام عمومی پاسیویلوه وجود دارد که مانند بید معمولی از پوست آن استفاده میشود. مهمترین خواص اینگونه بید ، کاهش چسبندگی پلاکتها، ضد سرطان، ضد درد، ضد تب، قابض، قطع خونریزی و افزایشدهندهی شیر است. ظاهراً اینگونه بید در ایران وجود ندارد.
۶- در منابع فارسی سیزده گونه بید در ایران گزارش شده که در مورد مواد و اثرات دقیق دارویی پوست آنها تحقیق نشده است؛ بنابراین، در آینده باید همهی این گونهها مورد تحقیق قرار گیرند تا گونههای دارویی مهم شناخته و ارزش آنها در مقایسه با گونههای مشابه در دنیا بررسی و ارزیابی شود.
۷- یکی از تفاوتهای مهم پوست بید و آسپرین عوارض جانبی آنهاست. چنانچه در مصرف قرص آسپرین دقت نشده و یا به مقدار زیاد یا مدت طولانی مصرف شود، ممکن است باعث زخم معده گردد؛ درصورتیکه در پوست بید مقدار زیادی مواد تاننی وجود دارد که از این عارضه جلوگیری میکند. تانن ها ترکیبات قابضی هستند که در درمان سوختگی و زخمها مورد استفاده قرار میگیرند؛ بنابراین، پوست بید ضمن داشتن ترکیبات سالیسیلات بهعنوان ضد درد و ضد تب مؤثر است و اثرات جانبی این مواد توسط تانن خنثی میشود.
۸- نام دیگر بید خلاف (نام عربی) است که در کتاب رازی و ابنسینا نیز از آن یاد شده است. دلیل انتخاب این نام برای بید در کتاب الحاوی رازی چنین بیانشده است: «اصولاً موادی که تلخ مزه هستند، دارای طبعی گرم میباشند؛ درصورتیکه بید با وجود تلخ بودن طبع سرد دارد و چون خلاف دیگر گیاهان است، به این نام شهرت یافته است.»
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره گیاهان دارویی است و بعدازآن میتوان به مکملهایی نظیر کپسولها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دمنوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک میتوانید با شماره 09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
خواص شگفت انگیز پوست بید چیست؟
منابع اطلاعات:
کتابها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی