خواص شگفت انگیز شاهی برای سلامتی
نام های فارسی: شاهی، ترتیزک
نام علمی: Lepidium sativum
نام عربی: رشاد (Reshad)
نام عمومی: Garden cress
نام انگلیسی: Garden cress
نام فرانسوی: Passerage du jardin
نام آلمانی: Kresse
نام خانواده: Cruciferae ) Brassicaceae – شب بو)
گیاهشناسی و خواص شگفت انگیز شاهی برای سلامتی:
شاهی گیاهی است علفی و یک‌ساله که ارتفاع آن گاهی به ۶۰ سانتی‌متر می‌رسد. در قسمت‌های انتهایی ساقه انشعابات زیادی وجود دارد. برگ‌ها بیضی بلند، نوک‌تیز به رنگ سبز روشن و گل‌ها کوچک، سفید یا مایل به صورتی است. میوه شاهی بیضی مدور (تقریباً بیضی شکل به طول ۶ و عرض تا ۴ میلی‌متر و تقریباً بالدار است. قسمت مورد استفاده گیاه، برگ‌های آن است که تازه آن تند و نسبتاً معطر است. طعم برگ‌ها شبیه برگ بولاغ اوتی (علف چشمه) است. شاهی به عنوان سبزی خوراکی در همه جای ایران مورد استفاده بوده و در بیشتر نقاط کشت می‌شود. این گیاه در استان خوزستان، به‌خصوص شهرهای مرزی، به نام رشاد مصرف زیادی دارد.
مهمترین خواص سبزی شاهی:
مهمترین خواص سبزی شاهی عبارتند از: دارای خواص محرک و مقوی معده، اشتها آور، ضد میکروب، ضد سرطان، ادرار آور و ضد کمبود ویتامین C (ضد اسکوربوت). در طب آیورودای هند برای جلوگیری از مشکلات پس از زایمان خانم‌ها خوردن شاهی توصیه می‌شود.
مصارف:
شاهی از جمله سبزی‌هایی است که رشد سریعی داشته و شباهت زیادی به علف چشمه و خردل دارد. با توجه به اینکه این گیاهان در بعضی از مواد، به‌خصوص گلوکزیدها، مشابه هستند، از نظر طعم، بو و خاصیت نیز تا حدی شبیه است. از شاهی در تهیه سوپ‌ها، ساندویچ‌ها و سالادها به‌خصوص به جهت مزه تند آن استفاده می‌شود. این گیاه به اشکال مختلف در اروپا، به‌خصوص انگلستان، فرانسه، هلند و کشورهای اسکاندیناوی مصرف بسیاری دارد. یکی از غذاهای موردعلاقه در انگلستان ساندویچ تخم‌مرغ به همراه سس مایونز و شاهی است. همچنین در این نواحی از جوانه‌های آن و سرشاخه‌های دانه‌دار (تازه یا خشک) به‌صورت افزودنی تند مزه برای غذاها استفاده می‌کنند.
اصولاً شاهی به‌صورت تازه مصرف می‌شود و مانند بعضی سبزی‌ها از خشک آن استفاده نمی‌گردد؛ به همین دلیل بهترین زمان برداشت، با توجه به رشد سریع آن، موقعی است که به ارتفاع ۵ تا ۱۳ سانتی‌متر رسیده باشد.
دیگر خواص شگفت انگیز شاهی برای سلامتی:
ضد باکتری، ضد سم، ضد کمبود ویتامین C، ضد ویروس، مسهل، ادرارآور، مقوی قوای جنسی، قاعده آور، محافظ معده، محرک ایمنی بدن، شیرافزا و محرک.
نکات قابل توجه:
١- برای سلامتی و نشاط بعضی پرندگان، از قبیل مرغ عشق، به آن‌ها شاهی می‌دهند.
۲- شاهی با نام‌های عمومی مختلفی از جمله Pepper grass، Garden pepper cress و Pepperwort مشهور است.
٣- شاهی را می‌توان بدون خاک کشت کرد (کشت در آب )؛ به‌خصوص اینکه همیشه از برگ تازه آن استفاده می‌شود و لازم به خشک‌کردن آن نیست. همچنین رشد سریع آن باعث می‌شود که بتوان از این طریق آن را کشت و برداشت نمود.
۴- تخم شاهی دارای موسیلاژ (لعاب) است؛ به همین دلیل در طب سنتی به‌عنوان محرک و ادار آور مصرف می‌شود.
۵- در کتاب قانون ابن‌سینا و کتاب مخزن الادویه، گیاه حُرف (به نام ترتیزک بیابانی) و حب الرشاد معرفی شده که ممکن است شاهی یا یکی از گونه‌های این گیاه باشد که بیشتر در مورد دانه آن بحث شده است؛ به همین دلیل در این مورد که احتیاج به تحقیق بیشتری دارد، شرح داده نشده است.
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره 09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی
