خواص شگفت انگیزمیوه هلو

خواص شگفت انگیزمیوه هلو
نام‌های فارسی: هلو، شفتالو
نام علمی: Persica vulgaris
 نام عمومی: Peach
نام انگلیسی: Peach tree
 نام عربی: حَوخ (Khawkh)
نام فرانسوی: Pecher
نام آلمانی: Pfirsichbaum
نام‌های مترادف: Amygdalus persica, Prunus vulgaris
 نام خانواده: Rosaceae (گل سرخ)

گیاه شناسی و خواص شگفت انگیزمیوه هلو:

درخت هلو درختی است به ارتفاع حداکثر ۱۰ متر که برگ‌های آن باریک، دراز و دندانه دار با کناره‌های مواج و برگشته به طول تا ۱۵ سانتی‌متر و عرض ۳ سانتی‌متر است. گل‌های درشت و صورتی رنگ گیاه قبل از برگ در ابتدای فصل بهار ظاهر می‌شوند و زیبایی خاصی به درخت می‌دهند. میوه‌ها گرد و تقریباً درشت و به دو صورت کرک دار و بدون کرک هستند و رنگ آن‌ها زرد تا زرد متمایل به ارغوانی و یا مخلوطی از این دو رنگ است که بویی مطبوع و طعمی بسیار خوشمزه دارند. در وسط میوه، هسته بزرگ و چوبی قرار دارد که طول آن به ۲ سانتیمتر می‌رسد. رنگ هسته، قرمز مایل به قهوه‌ای است و درون آن مغزی وجود دارد.

هلو در اصل بومی چین است که بعدها از راه جاده ابریشم به ایران و نواحی مدیترانه منتقل شد. نام علمی آن (Persica) از نام قدیم ایران یا Persia ریشه گرفته است. کلمه Peach که نام عمومی هلو است، از کلمه ایران درست شده؛ چون در قدیم بر این باور بودند که هلو بومی ایران است.

تاریخچه و خواص شگفت انگیزمیوه هلو:

درخت هلو در حقیقت بومی چین است و حداقل هزار سال قبل از میلاد مسیح، در نوشته‌های چینی از آن یاد شده است. هلو یکی از میوه‌های مورد علاقه امپراتورهای چین بوده است. در زبان انگلیسی نام هلو از کلمه Persicum malum به معنی سیب ایرانی گرفته‌ شده و به «Peach» تغییر یافته  است. ایرانی‌ها آن را از چین به کشور خود منتقل کرده و سپس به روم انتقال داده‌اند. هلو در قرن ۱۶ میلادی توسط اسپانیایی‌ها به آمریکا و در قرن هفدهم به انگلستان و فرانسه برده شد.

نام انگلیسی هلو (Peach) از نام لاتین و نام علمی گیاه Persica (نام قدیم ایران) به نام Peche به زبان فرانسه راه یافتند و سپس در زبان انگلیسی قدیم به Peach تبدیل یافته است. به‌هرحال نظریات مختلفی راجع به موطن اصلی درخت هلو وجود دارد ولی اکثراً بر این باورند که درخت هلو مربوط به نواحی آسیایی از جمله چین، ایران، افغانستان و نواحی مرکزی و شرقی آسیاست.

خواص شگفت انگیزمیوه هلوچیست؟

برگه هلو قابض، ملین، ادرارآور، خلط آور، کرم کش، مسهل، مسکن است و به‌صورت خوراکی درمان‌کننده
سرفه،گاستریت، سیاه سرفه، برونشیت و همچنین ضد استفراغ است. پودر برگ نیز جهت درمان زخم‌ها استفاده می‌شود. برگ‌ها باید در خرداد و تیر ماه جمع‌آوری و خشک شوند. گل‌های گیاه ادرار آور، ضد کرم و مسکن است و به‌صورت خوراکی برای درمان یبوست و رفع ادم مصرف می‌شوند. صمغ حاصل از ساقه‌ها خاصیت قابض، ملین و مسکن دارد.

دانه‌ها دارای خاصیت ضد آسم، ضد سرفه، ملین، مسهل و مسکن هستند و به‌صورت خوراکی جهت رفع یبوست افراد کهنسال، به‌عنوان ضد سرفه، تسکین آسم و مشکلات قاعدگی مصرف می‌شوند. پوست ساقه ملین، ادرارآور، خلط آور و مسکن بوده و به‌صورت خوراکی در درمان گاستریت، سیاه سرفه، سرفه و برونشیت مؤثر است. پوست ریشه نیز برای درمان ادم و یرقان استفاده می‌شود. پوست ساقه باید در بهار جمع‌آوری و سپس خشک شود. در بعضی منابع وجود ماده‌ای به نام «Laetrile» که ویتامین B17 نامیده شده، در دانه هلو گزارش شده است که ادعا می‌شود اثر ضد سرطانی دارد. این ماده به‌طور خالص بی‌ضرر است، ولی با هیدرولیز شدن، تولید اسید سیانیدریک می‌کند که بسیار سمی و کشنده است.

موارد استفاده دیگر از درخت هلو به قرار زیر است:

از برگ درخت می‌توان جوهرهای زرد و سبز و از میوه هلو جوهرهای خاکستری تیره و سبز تهیه نمود.
از مغز دانه هلو روغنی استخراج می‌شود که مانند روغن بادام می‌تواند در کرم‌های پوستی مورد استفاده قرار گیرد.
از صمغ ساقه درخت چسب تهیه می‌گردد. از له شده برگ‌های هلو جهت تمیز کردن و برطرف کردن بوهای نافذ و قوی مانند سیر و یا میخک از ظروف استفاده می‌کنند.

مصارف خوراکی قسمت‌های مختلف درخت هلو:

تمام قسمت‌های درخت هلو، از جمله گل، میوه، دانه، صمغ، روغن و پوست ساقه و ریشه به شکل دارویی با خوراکی به اشکال مختلف مورد استفاده هستند. میوه به صور مختلف خام یا پخته و به شکل بستنی، مربا، پای و کیک‌ها مصرف می‌شود. گل‌های هلو را به‌صورت خام یا پخته می‌توان به سالاد اضافه و یا برای تزئین آن استفاده نمود و یا به‌صورت دم‌نوش و چای مصرف کرد. همچنین، صمغ درخت را گاهی به‌صورت جویدنی استفاده می‌کنند.

سمیت و عوارض جانبی:

هسته هلو بسیار تلخ است و تلخی آن مربوط به گلوکزیدهای سیانوژنیک است که با هیدرولیز کردن مواد آن تولید اسید سیانیدریک می‌کند. به همین دلیل خوردن آن ممکن است باعث مسمومیت و حتی منجر به مرگ شود. مکانیسم عمل بدین صورت است که گلوکزیدهای سیانوژنیک موجود در مغزدانه توسط آنزیم هیدرولیز کننده که در همان مغزدانه هستند، در شرایط محیط اسیدی (معده) و حرارت بدن پس از مدت کوتاهی هیدرولیز شده و اسید سیانیدریک، گلوکز و آلدهید بنزوئیک تولید می‌شود. در صورتی که مقدار مغز دانه مصرفی زیاد باشد، اسید سیانیدریک تولید شده با جذب سریع دربدن باعث مسمومیت و مرگ می‌گردد. بنابراین، با توجه به سمی بودن هسته هلو هیچ‌گاه نباید آن را بدون مشورت با افراد آگاه به‌صورت دارویی مصرف نمود. میزان مصرف دارویی فرآورده‌های هلو اصولاً کم و دارای شرایط خاص است.

در کتاب مخزن الادویه راجع به هلو چنین نوشته است:

خوخ که به فارسی شفتالو نامند میوه درختی است معروف و دو نوع است آنچه پوست آن نازک و رنگارنگ سفید و سرخ و سبز و زرد و از گوشت آن جدا گردد آن را هلو نامند و غیر آن را شفتالو و بهترین آن هلوی بزرگ شاداب لطیف است و شفتالو نیز دو نوع است، لطیف شاداب و غیر لطیف شاداب و همه اجزای درخت آن تلخ است. طبیعت آن سرد و تر است و بعضی گویند سردی و تری هلو از شفتالو بیشتر است.

از دیگر خواص میوه هلو می توان به ملین بودن و مسکن گرمی و تشنگی آن اشاره کرد. جهت رفع بدبویی دهان و تب‌های صفراوی خالص مفید است. در افراد با طبیعت گرم مقوی قوای جنسی است. هلو اشتها آور بوده و چون آب رسیده آن را گرفته شب بگذارند تا دُرد آن ته‌نشین و صاف گردد، صبح صاف شده را با شکر، ترنجبین و یا شیرخشت بیاشامند باعث دفع صفرا (صفرا آور) می‌گردد.

برطرف کننده مضرات آن به همراه خوردن آن با عسل طبیعی، مربای زنجبیل و یا شفتالو است. آب برگ آن با شکر جهت کشتن کرم معده بسیار مؤثر است. روغن دانه آن جهت درد گوش و کری مفید است. ابن رضوان تصریح نموده که یک دانگ آن ایجاد سقط جنین می‌کند.

ابن‌سینا در کتاب قانون راجع به هلو چنین گفته است:

خوخ یا شفتالو (هلو) دارای طبیعت سرد و تر است. ملین است و کمی گیرندگی دارد. نارسش گیرنده است (قابض است). روغنش در علاج سردردهای یک طرفه و (چکاندن در گوش) و دردهای گوش سودمند است. خوب رسیده‌اش برای معده خوب و اشتها آور است و بهتر است که قبل از غذا خورند و بعد از آن چیز دیگری نخورند که خودش فاسد شود و چیزی را فاسد گرداند. خوردن افشره شکوفه و برگش داروی کرم است. رسیده‌اش ملین است و نارسیده قبض، بعضی عقیده دارند شهوت انگیز است. شاید برای افرادی که طبیعت گرم و خشک دارند چنین باشد.

نکات قابل توجه:

1- همان‌طور که گفته شد، پوست میوه هلو به دو صورت صاف و کرک دار است. میوه‌های با پوست صاف واریته هایی از هلو هستند که دو نوع مشهور آن در ایران به نام‌های شلیل و شبرنگ نامیده می‌شوند. در کتاب گیاهان دارویی مرحوم دکتر زرگری نام علمی شلیل را Persica laevis ذکر نموده است.

۲- یکی از بهترین ماسک‌های صورت، له‌شده میوه هلوست. به این منظور، پس از استحمام هلو را پوست‌ کنده، له کنید و به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه روی صورت قرار دهید و سپس با آب بشویید. این کار برای طراوت پوست و جلوگیری از پیری زودرس مفید است. استفاده از ماسک هلو از قدیم و در بسیاری از کشورهای جهان متداول بوده است. این کار می‌تواند هر روز و یا با برنامه مشخصی به‌طور مدام صورت گیرد (مصرف مداوم آن مؤثر خواهد بود). این تأثیر مربوط به اسیدهای گیاهی متنوع و قابل ملاحظه موجود در هلوست که باعث حل شدن لایه‌های کهنه و ضخیم پوست می‌شود و با این عمل یک لایه‌برداری طبیعی و بدون ضرر صورت می‌گیرد.

٣- هلو دارای مزاج سرد و تر است؛ به همین دلیل افراد سرد مزاج باید آن را همراه مواد گرم، مانند عسل، خرما، نبات و یا زنجفیل بخورند.

۴- مسمومیت حاصله از هسته، برگ و یا گل درخت هلو مربوط به شرح زیر است:
گیاهان خانواده گل سرخ در هسته میوه، برگ، پوست ساقه و یا اعضای دیگر دارای گلوکزیدهای سیانوژنیک (تولیدکننده اسید سیانیدریک) هستند. اصولاً همراه با این مواد آنزیم‌های هیدرولیز کننده آن‌ها وجود دارد. مثلاً در بعضی از آن‌ها گلوکزید آمیگدالین” و آنزیم امولسیون وجود دارد. درصورتی‌که شرایط هیدرولیز برای این مواد مهیا شود، آنزیم مربوطه آمیگدالین را هیدرولیز (تجزیه) نموده و تولید گلوکز، آلدئید بنزوئیک و اسید سیانیدریک می‌نماید. اسید سیانیدریک حاصله سمیت بالایی به همراه دارد. البته باید توجه نمود که همیشه مقداری اسید سیانیدریک در بدن تجزیه شده و غیر فعال می‌گردد ولی در صورتی که میزان آن زیاد باشد می‌تواند باعث مسمومیت و در نهایت مرگ گردد.
برای هیدرولیز گلوکزیدها وجود دمای مشابه بدن، محیط مرطوب، محیط اسیدی و له شدن ماده مورد نظر(مانند له شدن هسته‌های این گروه) لازم است. همه این شرایط در خوردن این مواد و ورود به معده انسان آماده است. بنابراین مثلاً مصرف تعدادی دانه‌های تلخ هلو، بادام تلخ، انواع آلو، گیلاس و از این جمله می‌تواند مسمومیت ایجاد کند.

۵- یکی از ماسک‌های خوب برای طراوت، پوست میوه هلو است. برای این کار می‌توان بعد از حمام که پوست تمیز بوده و خلل و فرج آن بازتر می‌باشند یک عدد هلو را له نموده و به مدت حدود۲۰ دقیقه بر روی پوست صورت پهن نمود، سپس صورت را شست. استفاده مرتب این عمل می‌تواند به جلوگیری از التهابات و جوان ماندن پوست کمک نماید.

نکته مهم:

بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره‌ گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره  09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.

خواص شگفت انگیزمیوه هلو

منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی

خواص شگفت انگیزمیوه هلو