خواص سرخ ولیک در طب سنتی
نام علمی: Crataegus oxyacantha
نام‌های عمومی: Hawthorn, May bush, Whitethorn, Haw
نام انگلیسی: Hawthorn
نام عربی: زعرورالادويه
نام فرانسوی: Aubepine
نام آلماني: Weissdorn
نام خانواده: Rosaceae (گل سرخ)
گیاه‌شناسی و خواص سرخ ولیک در طب سنتی:
سرخ ولیک درختچه‌ای است با شاخه‌های خاردار و برگ‌هایی لوب دار که بریدگی لوب آن کم‌عمق است. گل‌های این گیاه سفید یا مایل به گلی به‌صورت مجتمع و گل‌آذین دیهیم هستند. میوه کوزه مانند آن به طول تقریبی یک سانتی‌متر است و اکثراً در جنگل‌ها رویش دارد. گونه‌های مختلفی از این گیاه مورد استفاده قرار می‌گیرد که اثراتی شبیه به هم دارند.
این‌گونه از گیاه در ایران نمی‌روید ولی گونه مشابه آن به نام Crataegus monogyna که در شمال به سرخ ولیک معروف است، در نقاطی از ایران پراکنده است. قسمت مورد استفاده گیاه، گل، برگ، میوه و پوست آن می‌باشد.
تاریخچه و خواص سرخ ولیک در طب سنتی:
استفاده از سرخ ولیک به زمان دیسکورید برمی‌گردد؛ ولی اواخر قرن نوزدهم بود که در کتاب‌های دارویی آمریکا و اروپا، به‌طور گسترده به این گیاه اشاره شد. گل، برگ و میوه سرخ ولیک، برای تنظیم فشارخون و بی‌نظمی و تپش قلب به کار می‌رفته و بنا به گزارش‌های موجود، ضداسپاسم و مسکن است. سرخ ولیک در معالجه تصلب شرائین و آنژین صدری نیز کارایی داشته است. فرآورده‌های حاوی سرخ ولیک در اروپا همچنان طرفدار دارد و در آمریکا نیز تا حدی مورد قبول واقع شده است.
منشأ جغرافیایی:
سرخ ولیک بومی اروپاست و از بلغارستان، آلبانی، یوگسلاوی سابق، شوروی سابق، رومانی و لهستان صادر می‌گردد.
خواص سرخ ولیک در طب سنتی:
پژوهش‌ها نشان داده است که اثرات مهم گیاه مربوط به فلاونوئیدها و پروآنتوسیانیدین های آن است. این اجسام به مقدار زیاد وجود دارند و دارای خاصیت قوی ویتامین P هستند. این تركيبات، ویتامین C داخل سلول را افزایش داده و از شکنندگی مویرگ‌ها جلوگیری می‌کنند. در حقیقت مانع کاهش پرمابلیته‌ی (کشش‌پذیری) جدار رگ‌ها می‌شوند. فلاونوئیدهای این گیاه در تثبیت کلاژن بسیار مؤثرند و درنتیجه به تاندون‌ها استحکام می‌بخشند. این گیاه دارای خاصیت قوی ویتامین P است. فلاونوئیدهای این گیاه در تثبیت کلاژن بسیار مؤثرند و درنتیجه به تاندون‌ها استحکام می‌بخشند.
کلاژن در زمان التهاب و ورم از بین می رود؛ مثلاً در آرتریت روماتوئید این اتفاق رخ می‌دهد. همچنین در بیماری‌های دهان و دندان و ورم مفاصل و استخوان که کلاژن در معرض تخریب قرار می‌گیرد، ترکیبات گیاه می‌تواند از آن جلوگیری کند. مواد مذکور جزء ضد اکسیدان های قوی هستند. از دیگر خواص سرخ ولیک که در دانه‌های آن است اینکه قادر به کاهش اسید اوریک و درمان نقرس می باشند.
سرخ ولیک در کاهش فشار خون بالا، جلوگیری از حمله‌های قلبی، کاهش کلسترول سرم و قوت حرکات قلب بسیار مؤثر بوده و به‌طور گسترده در اروپا برای کاهش فشار خون بالا و تقویت قلب مصرف می‌شود. ازنظر کلینیکی داروی مناسبی برای فشار خون بالا، تصلب شرائین و احتقان قلب، ضعف عضلات قلب و نارسایی کرونر و همچنین ضد برادی کاردی است.
طريقه و میزان مصرف:
بیش از صد فرآورده دارویی از آن وجود دارد که همگی در مشکلات قلبی مصرف می‌شوند. میزان مصرف این فراورده ها به صورت زیر است:
تهیه چای: یک استکان آب در حال جوش را روی ۱-۱/۵ گرم خرد شده دانه‌ها بریزید و ۱۵ دقیقه بگذارید بماند. سپس آن را صاف کرده و مصرف کنید. این مقدار می‌تواند سه تا چهار بار در روز تکرار شود و تا چند هفته ادامه یابد.
عصاره آبی: ۲-۱ میلی‌لیتر تا سه بار در روز
عصاره گل‌ها: ۲۵۰ – ۱۰۰ میلی‌گرم تا سه بار در روز
عوارض جانبی:
این گیاه جزء داروهای با سمیت کم است. LD50 آن به شکل تنتورگیاهی، ۲۵ میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به‌صورت خوراکی در روز است.
ترکیبات مهم:
مهم‌ترین ترکیبات گیاه شامل ۳-۱ درصد آنتوسیانیدین‌ها و پروانتوسیانیدین‌هاست؛ همچنین حاوی آمین‌های مقوی قلب، کولین و استیل کولین، مشتقات پورین، آمیگدالین، پکتین و اسیدهای ترپنی می‌باشد.
نکات قابل‌توجه:
١- پژوهش‌ها نشان داده است که ترکیبات و درنتیجه اثرات گونه‌های مختلف سرخ ولیک تا حد زیادی مشابه هستند.
۲- مهم‌ترین گونه‌هایی که در تهیه دارو از آن استفاده می‌شود شامل: Cratageus laevigata, Crataegus oxyacantha،Crataegus monogyna هستند.
گونه‌ای که در ایران به نام سرخ ولیک مشهور است Crataegus monogyna است که مترادف آن دو واریته از Crataegus microphylla هستند.
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره 09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی
