خواص سبزی ترخون چیست؟

خواص سبزی ترخون چیست؟
نام فارسی: ترخون
نام علمی: Artemisia dracuunculus
نام عمومی: Tarragon
نام انگلیسی: Tarragon
نام عربی: طرخون
نام فرانسوی: Estragon
نام آلمانی: Estragon
نام مترادف: Artemisia glauca
نام خانواده: Compositae (کاسنی)

گیاه‌شناسی و خواص سبزی ترخون چیست؟

ترخون یا تلخون گیاهی است علفی، پایا و به شکل بوته که ارتفاع آن گاه تا يك متر می‌رسد. برگ‌ها باريك و نوک‌تیز و به رنگ سبز تیره هستند. برگ‌های قاعده‌ی ساقه‌ی گیاه دارای سه لوب است که لوب وسط بزرگ و دو لوب کناری کوچک می‌باشند. کاپیتول ها كوچك، سبزرنگ و به‌صورت مجتمع خوشه هستند. ساقه‌ها تقریباً نازك و شکننده می‌باشند که در اثر شکسته شدن بوی اسانس آن‌ها به مشام می‌رسد.

برگ‌های گیاه نیز معطر بوده و رایحه‌ی خاصی دارند. قسمت مورد استفاده‌ی گیاه برگ و شاخه‌های جوان و نرم است که هنوز چوبی نشده‌اند. مزه‌ی گیاه تازه کمی تند و سوزاننده است. برای تکثیر و پرورش این گیاه قطعات ریزوم آن را در زیر خاک قرار می‌دهند که پس از مدتی جوانه‌هایی از آن‌ها می‌روید و گیاه جدیدی به وجود می آید. همچنین، ریزوم گیاه به اطراف گسترش می‌یابد و باعث ازدیاد و تولید گیاهان جدید می‌شود.
در کتاب دکتر زرگری منشأ اصلی گیاه ترخون روسیه و نواحی سیبری ذکرشده است، ولی به علت استفاده‌ی زیاد از آن، اکنون در بسیاری از نقاط جهان و ازجمله ایران کشت می‌شود.

مهمترین خواص سبزی ترخون چیست؟

از مهم‌ترین خواص سبزی ترخون که در منابع مختلف گزارش‌شده عبارت‌اند از: ضد کرم، ضد نفخ، خواب‌آور، ادرارآور، خنک‌ کننده، مقوی معده، ضد التهاب و آماس، مسکن دندان‌درد، ضد سرطان، قاعده آور و مسهل. همچنین، برای درمان درد نیش حشرات و خنثی کردن سم آن‌ها و نیز برای گاز سگ هار مفید است. ابن‌سینا در کتاب قانون راجع به خواص سبزی ترخون چنین نوشته است: دارای نیروی مخدر است، رطوبت‌ها را برمی‌چیند و خشك می‌کند و نوعی سردی دارد که سودمند است. در دهان نگه‌ داشتن آن جهت درمان زخم و جوش درون دهان مفید است. دیرهضم است و اشتهای جماع را نابود می سازد.

سمیت و عوارض جانبی:

در حد مصرف معمولی خوراکی عارضه‌ی جانبی ندارد. از مصرف زیاد ترخون باید خودداری شود، زیرا حاوی درصد بالایی استراگول است که می‌تواند عوارضی به دنبال داشته باشد.

طريقه و میزان مصرف:

ترخون را به‌صورت سبزی تازه و یا خشك مصرف می‌کنند. نوع تازه‌ی آن در حد مصرف غذایی و خشك آن در حد ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری تا سه بار در روز، به‌صورت دم‌ نوش و یا اشکال دیگر، بلامانع است.

مصرف در دوران بارداری و شیردهی:

دریکی از منابع آمریکایی مصرف این سبزی در زنان حامله منع شده است. درهرصورت، خانم‌های حامله باید به مقدار کم و با احتیاط از ترخون استفاده کنند. میزان دقیق مقدار (کمی) مصرف مجاز خوراکی تازه ترخون در هیچ منبعی ارائه نشده است.

دیگر خواص سبزی ترخون چیست؟

آلرژی‌زا، ضد درد، ضد میکروب، ضد شکنندگی عروق موئینه، ضد التهاب، ضد تب، ضد اسپاسم، ضد نفخ، ادرارآور، قاعده آور، قارچ‌ کش، خواب‌ آور، مقوی معده، کرم‌ کش، ضد سرطان و اشتها آور.

ترکیبات مهم:

ترخون یکی از منابع مهم شناخته‌ شده‌ی روتین است. هر ۱۰۰ گرم ترخون خشك حاوی ۲۹۵ گرم کالری، ۸ گرم رطوبت، ۲۳ گرم پروتئین، ۷ گرم چربی، ۵۰ گرم مجموع کربوهیدرات‌ها، ۷/۵ گرم فیبر، ۱۲ گرم خاکستر، ۱/۱۳۹ گرم کلسیم، ۳۱۳ میلی‌گرم فسفر، ۳۲ میلی‌گرم آهن، ۳۴۷ میلی‌گرم منیزیم، ۶۲ میلی‌گرم سدیم، ۳ میلی‌گرم پتاسیم، ۱/۵ میلی‌گرم ریبوفلاوین، ۹ گرم نیاسین، ۸۱ میلی‌گرم فیتوسترول و بدون کلسترول است.

در سال‌های اخیر ایزوکومارینی به نام آرتمدينول در گیاه کشف‌ شده است. فلاونوئیدهای مهم آن روتین و کورستین ۳- گلوکوگالاکتوزید است که به نظر می‌رسد اثرات ضد سرطانی و ضد تصلب شرائین قوی این گیاه مربوط به آن‌ها باشد. عصاره‌ی ترخون در آزمایش‌های حیوانی بر روی موش، توانسته اثرات سرطان‌زایی بنزوپیرون بر روی پوست را مهار کند. همچنین، ترخون خاصیت حفاظت در برابر اشعه‌های خطرناک را نشان داده است. روتین موجود در ترخون جهت جلوگیری از لخته شدن خون، التهابات، اسپاسم، فشارخون و تصلب شرائین (سفتی جدار رگ‌ها) مؤثر است. در آمریکا مدت‌ها از ترخون برای جلوگیری از تصلب شرائین، فشارخون، دیابت و بروز آلرژی استفاده می‌شد.

نکات قابل‌توجه:

١- ترخون به‌صورت تازه و خشك جهت طعم و مزه، ادویه‌جات، ترشی، سالاد، سرکه، سوپ‌ها، سس‌ها، به همراه گوشت، ماهی و تخم‌مرغ در بسیاری از نقاط جهان استفاده می‌شود. همچنین، در شیرینی‌پزی، عطرسازی و آب‌های آرایشی از آن استفاده می‌گردد.

۲- اسانس ترخون در اثر خشك شدن گیاه و به‌ مرور زمان کمتر می‌شود؛ به همین خاطر در بعضی نقاط آن را در گلخانه پرورش می‌دهند تا همیشه بتوانند از تازه‌ی آن‌، که دارای اسانس بیشتری است، استفاده کنند. اسانس ترخون بیشتر در کشور فرانسه و به خاطر بو و مزه تولید و عرضه می‌شود که از برگ‌های آن تهیه می‌گردد.

٣- ترخون فرانسوی و آلمانی مربوط به گونه Draconculus است که در ایران مصرف دارد. ترخون روسیه مربوط به گونه Draconculoide است. نوع فرانسوی و آلمانی حاوی ۰/۲۵ تا ۳/۱ درصد اسانس و نوع روسی حاوی ۰/۱ تا ۲/۱ درصد اسانس است.

نکته مهم:

بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره‌ گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره  09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.

منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی