خواص گیاه زردچوبه چیست؟
نام علمی: Curcuma longa
نام‌های عمومی: Indian saffron, Turmeric, Curcuma
نام‌های انگلیسی: Turmeric, Curcuma
نام عربی: هرد (Hurd)
نام فرانسوی: Curcuma
نام آلمانی: Kurkume
نام‌های مترادف: Curcuma domestica, Amomum curcuma
نام خانواده: Zingiberaceae (زنجفیل)
گیاه‌شناسی و خواص گیاه زردچوبه چیست؟
زردچوبه گیاهی است علفی، پایا و دارای ریزوم‌هایی است که از آن ساقه هوایی به ارتفاع یک تا یک و نیم متر خارج می‌شود. برگ‌های این گیاه در قاعده ساقه تقریباً غلاف دار و در بالای ساقه بدون غلاف هستند. ساقه گلدار از بین برگ‌ها خارج شده و به رنگ سبز مایل به زرد یا زرد است. قسمت مورد استفاده ریزوم ها هستند که کشت کاران پس از کندن و بیرون آوردن آن از زمین، ریشه‌های فرعی را جدا کرده و پس از شست‌وشو، در آفتاب خشک می‌کنند؛ سپس به مصرف می‌رسانند. زردچوبه در ایران نمی‌روید و جزء اقلام وارداتی است. زردچوبه طعمی تلخ و تند دارد و از اجزای اصلی پودرهای کاری و برخی از انواع خردل است.
منشأ جغرافیایی:
زردچوبه در نواحی گرم آسیا و آفریقا کشت می‌شود. بیشترین صادرات این محصول از کشورهای هند، اندونزی و چین صورت می‌گیرد.
خواص گیاه زردچوبه چیست؟
مهم‌ترین خاصیت زردچوبه، خاصیت صفرا آوری آن است. از دیگر خواص زردچوبه اثرات ضدالتهاب، ضد سموم بعضی مارها، ضد ورم، ضد سموم کبدی، ضد باکتری، ضد سرطان، ضد نفخ و مقوی معده است.
مهم ترین خواص گیاه زردچوبه چیست؟
1- ضد اکسیدان: این خاصیت مربوط به هر دودسته مواد محلول در آب و چربی آن است. این خاصیت زردچوبه قوی‌تر از ویتامین E است.
2- ضدسرطان: این خاصیت را مربوط به اثرات ضد اکسیدان مستقیم، یا از طریق خنثی کردن رادیکال‌های آزاد، یا خنثی کردن بعضی از مواد مؤثر کارسينوژن می‌دانند که در آزمایش‌های داخل و خارج از بدن به اثبات رسیده است.
3- ضدورم: خاصیت ضد ورم زردچوبه مشابه اثر کورتیزون یا فنیل بوتازون است.
4- زردچوبه و بیماری قلبی – عروقی: زردچوبه دارای خاصیت کاهش کلسترول و جلوگیری از چسبندگی پلاکت‌هاست.
5- زردچوبه و کبد: ازنظر محافظتی اثراتی شبیه گلی‌سریزین یا سیلی‌مارین را ایجاد می‌کند.
6- روده‌ای-معده ای: زردچوبه دارای اثر ضدنفخ و ازدیاد آنزیم‌های روده و معده است. مقدار زیاد آن ممکن است باعث زخم شود، ولی مقدار کم آن باعث افزایش ترشحات معده شده و از زخم حاصل از استرس، الكل و ایندومتاسین جلوگیری می‌کند.
7- ضدمیکروب: اسانس زردچوبه دارای خاصیت ضدمیکروبی بسیاری از میکروارگانیسم‌ها ازجمله استافیلوکوک، استرپتوکوک، کلستریدیوم، سارسینا، کورینه باکتریوم و خاصیت ضد قارچی است.
مقدار مصرف:
مقدار مصرف دارویی روزانه زردچوبه حدود ۳-۱/۵ گرم است که می‌توان در دوزهای نیم تا یک گرمی در سه نوبت مصرف کرد. همچنین بهتر است از فرآورده‌های استاندارد شده به‌عنوان دارو استفاده شود.
فرآورده‌های دارویی:
حدود ۷۰ فرآورده دارویی زردچوبه در نقاط مختلف جهان تهیه و مصرف می‌شوند. بیشتر این محصولات مربوط به برطرف کردن مشکلات صفرا و به‌عنوان صفرا آور هستند. از زردچوبه به‌صورت پودر در تغذیه استفاده می‌شود. همچنین به‌صورت مخلوط به شکل ادویه در جهان مصرف زیادی دارد و یکی از پرمصرف‌ترین اشکال آن به‌صورت پودر کاری است. تنتور زردچوبه نیز تهیه شده که مقدار مصرف آن نیم تا یک میلی‌لیتر، سه بار در روز می‌باشد.
عوارض جانبی:
مطالعات روی کشت سلول نشان می‌دهد که کورکومینوزیدها می‌توانند اثرات سیتوتوکسیک داشته باشند؛ ولی این موضوع در اثر مصرف زردچوبه در انسان گزارش نشده است. همین مواد ممکن است باعث تغییرات شکل زخم معده شوند.
ترکیبات مهم:
مهم‌ترین ترکیبات زردچوبه پیگمان های زردرنگی، از دسته کورکومینوزیدها هستند. این مواد به میزان ۵-۳ درصد زردچوبه را تشکیل می‌دهند و ترکیبات اصلی آن شامل کورکومین و دزوکسی کورکومین است. ترکیبات دیگر شامل اسانس به میزان ۷-۲ درصد است که مهم‌ترین مواد آن شامل بیس آبولن گواین، ژرماکرن، تور مرون، زینجیبرن و کورلون هستند.
نکات قابل‌توجه:
۱- برای مصرف دارویی زردچوبه، می‌توان آن را در کپسول‌های پانصد میلی‌گرمی ژلاتینی که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند پر و استفاده کرد.
۲- درصورتی‌که بخواهیم از اثر دارویی زردچوبه استفاده کنیم، مسلماً میزان مصرف آن باید بیش‌ازاندازه غذایی و در حد توصیه شده باشد.
۳- برای نگهداری زردچوبه نباید از ظروف پلاستیکی استفاده کرد. بهترین ظروف آلومینیومی و شیشه‌های رنگی (قهوه‌ای) هستند. همچنین در ظرف باید کاملاً بسته باشد.
۴- ریشه و ریزوم زردچوبه که پودر نشده، در برابر حرارت مقاوم‌تر از پودر آن است، ولی چون بیشتر پودر زردچوبه به فروش می‌رسد، برای نگهداری طولانی‌مدت آن بهتر است در جای خنک نگهداری شود.
۵- چون بخشی از اثرات زردچوبه مربوط به رایحه (اسانس) آن می‌باشد که در اثر حرارت یا مرور زمان کاسته می‌شود، خواص زردچوبه کهنه کمتر از زردچوبه تازه است.
۶- میزان مصرف زردچوبه به‌عنوان دارویی تا روزی ۳ گرم برای اشخاص بالغ بلامانع است. در هندوستان گزارش‌هایی مبنی بر مصرف روزانه ۸ تا ۱۰ گرم زردچوبه بدون اثرات جانبی در انسان به چاپ رسیده است.
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره‌های خالص گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره 09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی
