خواص روغن درخت چای
نام فارسی: درخت چای
نام علمی: Melaleuca alternifolia
نام عمومی: (Tea tree oil (TTO
نام خانواده: Myrtaceae (مورد)
روغن برگ درخت چای برای جای جوش گل درخت چای خواص درخت چای چیست؟
گیاه‌شناسی و خواص روغن درخت چای:
درختی است همیشه سبز که ارتفاع آن تا ۶ متر می‌رسد. تعداد زیادی گیاه تحت عنوان درخت چای نامیده می‌شوند، اما گیاه اصلی تولید کننده‌ی اسانس درخت چای گونه‌ی مذکور است. این درخت در سال‌های اخیر بیشتر مورد توجه عموم قرار گرفته و از اسانس آن استفاده‌ی زیادی می‌شود. برگ‌های این درخت باريك و سوزنی شکل و به طول ۴ سانتی‌متر است که دارای بوی معطری است و به‌خصوص با خرد کردن آن به مشام می‌رسد. گل‌ها سفید هستند و در فصل تابستان ظاهر می‌شوند، میوه‌های آن ستاره‌ای شکل‌اند.
گونه‌های دیگر این گیاه ازجمله M. quinquenervia که به آن M. viridiflora نیز می‌گویند، بومی کالدوینا است که از آن اسانسی با نام نیواولی استخراج می‌کنند. اسانس گونه‌های دیگر ازجمله M. leucaden و M. cajuputi با نام اسانس کاجوپوت در بازار معروف است. ترکیبات اسانس گونه‌های مختلف این گیاه شبیه یکدیگرند و تشابه زیادی به ترکیبات اسانس‌های کافور و نعنا فلفلی دارند. این اسانس (TTO) در رایحه درمانی کاربرد زیادی دارد.
تاریخچه و خواص روغن درخت چای :
روغن چای (TTO) برای اولین بار در اواسط دهه بیست در جراحی و دندانپزشکی به کار رفت. در جنگ جهانی دوم نیز از خواص درمانی آن برای صدمات پوستی کارگران کارخانه‌های مهمات‌سازی استفاده می‌شد. به دنبال فعالیت‌های تبلیغاتی در چند سال اخیر، روغن درخت چای برای بار دیگر مورد توجه قرارگرفته و در مواردی به شکل صابون ، شامپو و لوسیون عرضه می‌شود.
مهمترین خواص روغن درخت چای:
اسانس این گیاه خاصیت ضد میکروبی قوی دارد و این در حالی است که خاصیت تحريك و ملتهب کردن سلول‌ها را ندارد. همچنین، دارای خاصیت ضد زخم، تسکین محل نیش حشرات، تسکین و درمان سوختگی و اثرات مثبت برای رفع جوش صورت است. TTO را برای تهیه‌ی صابون‌ها در بیمارستان و ضد عفونی کردن پتوی بیماران به‌خصوص آن‌هایی که قربانی سوختگی شده‌اند مورد استفاده قرار می‌دهند. درصورتی‌که اسانس به‌صورت اسپری (بخار) در فضا پخش شود نیز، خاصیت ضدعفونی آن اعمال می‌شود.
آزمایش‌های ضد میکروبی متعددی بر روی هشت ماده‌ی مهم موجود در اسانس ازجمله ۴- ترپی‌نئول آن انجام شده و تأثیر آن بر روی میکروارگانیسم‌ها که شامل کاندیدا آلبی‌کنس، اشرشیاکلی، استافيلوكوك اورئوس و سودوموناس آئروژینوزا بوده‌اند، به اثبات رسیده است. مواد دیگر اسانس ازجمله لينالول و الفاتر پی نئول تأثير مشابهی دارند. همچنین، اجسام ۴- ترپی‌نئول، آلفاتر پی نئول و آلفاپی‌نن اثرات خوبی بر روی استافیلوکوک اپی‌درمیس و پروپی یونی باکتریوم آکنس نشان دادند.
روغن چای (TTO) می‌تواند باعث از بین رفتن موقت فلور پوست شود. همچنین، ممکن است این فلور را برای همیشه سرکوب کند، ولی اصولاً آن را به‌طور کامل از بین نمی‌برد. در تحقیق دیگری نشان داده‌شده که TTO باعث درمان عفونت‌های قارچی و میکروبی سطحي پوست می‌شود. در يك تحقیق که بر روی ۶۶ نفر انجام شد TTO بر روی استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی‌سیلین تأثیر قابل توجهی داشت. در تحقیق دیگری که بر روی ۵۰ نفر به مدت شش ماه صورت گرفت، آثار جانبی بسیار اندکی از TTO گزارش شد. همچنین، مطالعاتی بر روی میکروارگانیسم‌های غیر هوازی با TTO انجام شده که نتایج مثبتی داشت. TTO در مقایسه با داروهای ضد قارچ شیمیایی نیز مورد مطالعه قرار گرفته است. مثلاً در مورد قارچ Tineapedis (قارچ پای ورزشکاران) با داروی تولنفتات و در مورد قارچ ناخن با داروی کلوتریمازول مقایسه شد که نتایج خوبی به دست آمد.
روغن چای (TTO) می‌تواند به‌صورت فرآورده‌ی بخار شونده (بخورها) که اصولاً در حمام استفاده می‌شود، به تسکین بیماری‌های تنفسی کمک کند. این اسانس در قطره‌های ضدعفونی بینی نیز استفاده می‌شود. همچنین به علت خاصیت ضد التهابی ریه در فرآورده‌های ضد سرفه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سمیت و عوارض جانبی:
یکی از عوارض این گیاه اگزماهای تماسی است که به‌صورت حساسیت در بعضی افراد دیده می‌شود و مربوط به آلفالیمونن موجود در اسانس است. همچنین، آلفاتر پینن و آرمادندرن آن ممکن است باعث حساسیت‌های پوستی شود. اصولاً تعداد بسیار معدودی نسبت به ترکیبات موجود در اسانس حساسیت دارند که عوارض آن پس از قطع دارو از بین می‌رود. توصیه می‌شود فرآورده‌های موضعی TTO در کودکان با احتیاط و پس از تست حساسیت مصرف شود.
طريقه و میزان مصرف:
1- مصرف اسانس به‌طور مستقیم بر روی پوست ۰/۰۵ تا ۰/۲ میلی‌لیتر.
2- مصرف اسانس به‌صورت فرآورده‌ی بخار شونده (اسپری) ۰/۳ تا ۲ میلی‌لیتر.
3- برای مصرف مستقیم اسانس بر روی پوست کودکان بهتر است یک یا دو قطره از آن را در روغن بادام یا روغن زیتون رقیق و سپس استفاده کرد تا باعث قرمزی یا خارش نشود.
4- اسانس TTO اصولاً جنبه خوراکی نداشته و اکثراً به‌صورت موضعی مصرف می‌شود.
5- ممکن است فرآورده‌های واژینال آن باعث تحريك و التهاب شود؛ در این صورت نباید مصرف آن را ادامه داد.
6- فرآورده‌های TTO و یا اسانس آن در افرادی که اگزما دارند بهتر است مصرف نشود، چون باعث تشدید اگزمای آن‌ها می‌شود.
دیگر خواص روغن درخت چای:
ضد باکتری، ضد عفونی‌کننده، ضد اسپاسم، ضد ویروس، ضد قارچ کاندیدا، معرق، خلط آور، قارچ‌کش، شپش‌کش، محرك پوست و کشنده‌ی تریکومونا.
ترکیبات مهم:
مهمترین ترکیب برگ، اسانس و از مهمترین ترکیبات اسانس ۴- ترپین اول است که تا حد ۴۰ درصد در آن یافت می‌شود. ترکیبات مهم دیگر شامل سینئول ، نرولیدول ، ویریدی فلورول و فنيل پروپانوئیدها است. اسانس برگ‌ها با بخارآب آن‌ها به دست می‌آید.
نکات قابل‌توجه:
۱- از TTO در عطرسازی و رایحه درمانی به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌شود.
۲- برای انجام تست حساسیت فرآورده‌های موضعی در کودکان می‌توان مقدار کمی از فرآورده را بر روی سطح کوچکی از پوست کودك مالید و چند ساعت بعد نتیجه را بررسی کرد. درصورتی‌که قرمزی، خارش و یا تحریکی ایجاد نشده باشد، استفاده از آن بلامانع است.
۳- اسانس TTO و یا اسانس درخت چای را نباید با گیاه چای معمولی اشتباه کرد. این دو گیاه از هیچ نظر با هم ارتباطی ندارند. جنس، گونه و خانواده‌ی دو گیاه با هم تفاوت دارد.
۴- گیاه تولید کننده‌ی TTO در ایران وجود ندارد، ولی با توجه به اینکه فرآورده‌های آن به‌طور پراکنده وارد بازار ایران می‌شوند، آشنایی با آن ضرورت دارد.
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره 09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی
