خواص درمانی انار چیست؟

خواص درمانی انار چیست؟
نام فارسی: انار
نام علمی: Punica granatum
نام عمومی: Pomegranate
نام انگلیسی: Pomegranate
نام عربی: رمان (Roman)
نام فرانسوی: Grenadier
نام آلمانی: Granatbaum
نام خانواده: Punicaceae

گیاه‌شناسی و خواص درمانی انار چیست؟

انار درختی است که ارتفاع آن تا ۸ متر می‌رسد. ساقه‌ها ناهموار باپوستی محکم و تقریباً سبزرنگ و شاخه‌ها نامنظم، به رنگ قرمز خاص و در انتها دارای خار هستند. برگ‌های انار براق و باریک، به طول حداکثر ۷ و عرض ۲ سانتی‌متر می‌باشند که به‌صورت متقابل بر روی شاخه قرار می‌گیرند. گل‌ها به رنگ قرمز روشن و به قطر حدود ۳ سانتی‌متر با چهار یا پنج گلبرگ هستند (در انواع کاشته شده گاه بیشتر است). میوه انار به شکل کروی (گاه به‌صورت کروی هشت‌ وجهی) و به‌ اندازه بین لیمو تا گریپ‌ فروت است که حدود ۵ تا ۱۲ سانتی‌متر قطر دارد. داخل میوه حدود ۶۰۰ عدد دانه به رنگ سفید تا قرمز پررنگ و وسط آن دانه‌ای سخت و چوبی است.

این دانه‌ها آبدار، شیرین، ترش و یا میخوش (ترش و شیرین) هستند. پوست میوه ضخیم و قرمزرنگ و گاه متمایل به زرد است. درخت انار بومی ایران است که انتشار آن تا هیمالیا در شمال هندوستان ادامه می‌یابد. این گیاه در زمان باستان در نواحی مدیترانه و قفقاز انتشار یافت و به‌طور وسیع در الجزیره، ارمنستان، هند، پاکستان، ایران، سوریه، ترکیه، نواحی خشک جنوب آسيا، مالزی و نواحی حاره آفریقا کشت داده شد.

تاریخچه و خواص درمانی انار چیست؟

نام عمومی انار «Pomegranate» از دو کلمه لاتین «Pomum» به معنی سیب و «Granatus» به معنی دانه‌دار درست‌ شده است که در بسیاری زبان‌ها از آن استفاده می‌شود. سرزمین اصلی انار را ایران می‌دانند و از صدها سال پیش در نواحی گرجستان، ارمنستان و مدیترانه کشت می‌شده است. از قزاقستان و ارمنستان تا شرق دریای سیاه، کشتزارهای طبیعی از انار خودرو وجود دارد. کشت انار در ارمنستان از حداقل هزار سال قبل از میلاد مسیح شروع‌ شده است. همچنین، مطالعات کربن رادیواکتیو بر روی میوه انبارهای پیدا شده نشان می‌دهد که آن‌ها مربوط به قبل از دوران برتر بوده‌اند. پژوهش‌های دیگری نشان داده است که از زمان قدیم در جنوب چین و جنوب شرقی آسیا و به‌موازات جاده ابریشم، درخت انار کشت می‌شده و رفته‌ رفته در بسیاری نقاط دنیا، ازجمله آمریکا، اسپانیا و انگلستان نیز پرورش داده‌ شده است.

انار در دین کلیمی یکی از میوه‌های مقدس است و در تورات از آن نام‌برده شده است. پیروان این دین انار را نشانه عدالت و نیکوکاری می‌دانند و اعتقاد دارند ۶۱۳ دانه‌ دارد که در تورات نشان از ۶۱۳ امر خداوند است؛ به همین دلیل، بسیاری از کلیمی‌ها انار را در روزه حسنه میل می‌کنند. همچنین، انار را از درختان بهشتی می‌دانند. در دین مسیح نیز انار مقدس است و در بسیاری از دکوراسیون‌های آن‌ها طرح انار به کار می‌رود. در قرآن کریم نیز دو بار از انار یاد شده و آن را میوه بهشتی توصیف نموده است.

مهمترین خواص درمانی انار چیست؟

ضد سرطان الاژیک اسید موجود در آب انار یکی از قوی‌ترین مواد ضد سرطان و ضد اکسیدان (آنتی اکسیدان) است. پژوهش‌های اخیر نشان داده است که ترکیبات دیگری در آب انار با الاژیک اسید به‌طور سینرژیستی باعث افزایش این خواص، بویژه خواص ضد سرطان پروستات می‌شود. بعضی کارخانه‌ها، آب انار را با غلظت ۴۰ درصد اسید الاژیک به‌عنوان یک مواد غذایی – دارویی ارائه کرده‌اند. بر اساس مطالعات، اثرات ضد سرطان آب انار که عمدتاً مربوط به خواص آنتی‌اکسیدانی آن است، دو تا سه بار قوی‌تر از شراب قرمز و چای سبز است. آب انار از رشد سلول‌های سرطانی پروستات جلوگیری می‌کند و خوردن آن به‌خصوص برای کسانی که عمل پروستات (سرطانی) داشته‌اند، توصیه می‌شود. آب انار در جلوگیری از سرطان‌های دیگر، ازجمله سرطان کولون (روده بزرگ)، پستان، ریه و پوست نیز مؤثر است.

جلوگیری از تصلب شرائین: تمام قسمت‌های انار، ازجمله گل‌ها، حاوی موادی با نام (فلاونوئیدها و آنتوسیانین ها) هستند که با درصدهای مختلف از تصلب شرائین جلوگیری می‌کنند.

کاهش‌دهنده چربی خون: آب انار کاهش‌دهنده چربی خون است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که آب انار موجب جذب کلسترول می‌شود و بر روی آنزیم‌های مؤثر بر متابولیسم کلسترول تأثیر دارد. همچنین، مصرف آب انار فشارخون سیستولیک را کاهش می‌دهد.

دیابت (قند خون): گل انار در طب یونان و آیورودا (طب سنتی هندوستان) برای دیابتی‌ها استفاده می‌شود. عصاره گل انار حساسیت به انسولین را بهبود داده و گلوکز را در موش‌ها کاهش می‌دهد.

امراض دهان و دندان: آب انار ضد التهاب، ضد میکروب و ضد قارچ (به‌خصوص کاندیدا) است؛ به همین دلیل به بهبود امراض دهان و دندان کمک می‌کند. همچنین، عصاره هیدرو الکلی میوه انار بر روی میکروارگانیسم‌های دهانی مؤثر است و پلاک دندان‌ها و مشکلات لثه را کاهش می‌دهد.
آزمایش‌های کلینیکی تأثیر انار را در کاهش التهاب مخاط دهان مربوط به دندان مصنوعی که در اثر عدم رعایت بهداشت ایجاد می‌شود و بهبود عفونت قارچ کاندیدا نشان داده است.

اثرات ضد میکروبی: قبلاً اثر انار بر روی میکروب‌های معمولی ثابت‌ شده بود، ولی در پژوهش‌های جدید، تأثیر عصاره آب انار بر روی میکروب‌های مهم بیماری‌زا و مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌ها مورد مطالعه و تأیید قرارگرفته است. دانشمندان برزیلی تأثیر عصاره انار را بر روی استافیلوکوک اورئوس و اشرشیاکلی گزارش کرده‌اند. این میکروب‌ها مشکلات زیادی برای انسان به وجود می‌آورند.

اشعه ماوراء بنفش: مصرف انار می‌تواند خطرات اشعه ماوراءبنفش را بر روی پوست کاهش دهد. این خاصیت با روش مطالعه دوسوکور به‌طور کلینیکی تأیید شده است.

ناباروری مردان: مطالعه بر روی موش‌ها نشان داده است که مصرف انار باعث افزایش غلظت اسپرم، غلظت سلول‌های اسپرماتوژنیک، افزایش حرکت (تحرک) اسپرم‌ها و کاهش تعداد اسپرم‌های غیرطبیعی می‌شود. عصاره انار همچنین فعالیت آنزیم آنتی اکسیدان را در سرم و اسپرم این حیوانات افزایش داده است. این مسئله نشان می‌دهد که به‌احتمال‌ قوی همین خاصیت می‌تواند در انسان ایجاد شود.

کاهش فشارخون حاملگی: فشارخون بالا در زنان حامله نسبتاً شایع بوده و ممکن است بر سلامتی جنین تأثیر منفی داشته باشد. در این حالت، جنین به مقدار کافی رشد نمی‌کند. پژوهش‌ها نشان داده است که انار به‌عنوان یک آنتی اکسیدان قوی می‌تواند از این عارضه جلوگیری کند.

آلزایمر: مطالعه بر روی حیوانات آزمایشگاهی نشان داده است که انار خاصیت ضد آلزایمر دارد.

کاهش چاقی: مطالعه بر روی حیوانات آزمایشگاهی نشان داده است که عصاره انار در کاهش چاقی مؤثر است.

طريقه و میزان مصرف:

برای مصرف میوه انار و يا آب انار مقدار خاصی توصیه نشده است؛ ولی محصولات دیگر آن، ازجمله: پودر دانه انار را تا ۸ گرم در روز، پوست انار ۱۵ تا ۲۰ گرم در روز و پودر ریشه را ۵ تا ۱۳ گرم در روز، به‌عنوان ضد کرم می‌توان استفاده کرد. برای این منظور، ۵ تا ۱۲ گرم پودر ریشه را در ۲۴۰ میلی‌لیتر آب بجوشانید تا یک‌سوم آن بخار شود، سپس باقیمانده را سه قسمت کرده و هر سه ساعت، یک قسمت از آن را با معده خالی میل کنید و دو ساعت بعد، ۴۰ میلی‌لیتر روغن کرچک بخورید تا کرم دفع شود. برای درمان التهاب دهان، لثه و گلو، ۴ تا ۷ گرم پودر گل انار را در ۳۰۰ میلی‌لیتر آب ریخته و به‌ دفعات در دهان قرقره کنید.

عوارض جانبی:

تاکنون عارضه جانبی خاصی از انار گزارش نشده است.

ابن‌سینا در کتاب قانون درباره انار چنین گفته است:
انار شیرین، سرد و تر و انار ترش، سرد و خشک است. انار ترش صفرا آور است. انار ترش و شیرین زداینده و گیرنده است. دانه انار و عسل طبیعی را بر روی زخم های بزرگ گذاشته که نتیجه خوبی به همراه دارد. انار شیرین ملین است. هسته انار را سابیده و با عسل مخلوط کنند، علاج زخم دهان است. شربت انار و رب انار و به‌ویژه رب انار ترش، دفع خمار کند. افشره انار ترش با عسل داروی ناخنه است. انار ترش سینه و گلو را زبر سازد و انار شیرین سینه و گلو را نرمش دهد و سینه را توان بخشد. هر اناری در علاج تپش قلب مفید است و دل را جلا دهد. انار میخوش برای معده از همه بهتر است و التهاب معده را فرو نشاند. انار شیرین با معده سازگار است.

اما انار ترش برای معده خوب نیست. رب انار و به‌ویژه رب انار ترش برای ویار زنان مفید است. کسی که تب دارد، بعد از غذا انار دانه بمکد، مانع بالا رفتن بخار شود. انار ترش و شیرین هر دو بول (ادرار) را ریزش دهند؛ لیکن انار شیرین ادرارآورتر است. پوست ریشه انار با شراب انگور (نبیذ) خام یا پخته تناول شود، درمان کرم و کرم کدوست. انار میخوش در تب‌ها و التهابات مفید است انار شیرین اکثراً تب‌داران گرم را زیان می‌رساند. بررسی و مقایسه اثراتی که برای انار در کتاب قانون آمده، با اثراتی که در پژوهش‌های جدید تأیید شده است، تقریباً یکسان است و مشاهده می‌شود که ابن‌سینا خواص اصلی و مهم انار در موارد مختلف را به طرق مختلف شرح داده است.

در مخزن الادویه راجع به انار چنین نوشته‌ شده است:

انار شیرین لطیف‌تر از سایر انواع آن است. خاصیت قابض انار شیرین زیاد نیست، طبیعت آن نسبتاً سرد و مرطوب است. افزایش‌ دهنده قوای جنسی، نفخ زا، ادرارآور، مقوی کبد، صفرا آور و نیکو گرداننده رنگ رخسار است، رب انار شیرین در افعال قوی‌تر از آب آن است. انار میخوش (ترش و شیرین) در طبیعت همانند انار شیرین است و در اکثر موارد، خواصی مشابه آن دارد.

انار ترش ازنظر طبیعت، سرد و خشک و قابض است. مقوی معده، ادرارآور و در بسیاری از خواص شبیه انار شیرین است. در مخزن الادویه، نسخ و دستورالعمل‌های زیادی برای تهیه فرمولاسیون‌های متعددی از انار و گیاهان دیگر و خواص آن‌ها ذکرشده است؛ ازجمله اثرات ضد درد، ضد کرم، ضد التهاب، مسکن زخم‌های دهان و لثه، آثار کبدی، صفراوی، ضد اسهال، ضد تهوع و استفراغ، اشتها آور، درمان جرب و غیره که بیشتر آن‌ها با نتایج تحقیقات امروزی مطابقت دارد.

دیگر خواص درمانی انار چیست؟

آمیب کش، ضد درد، ضد باکتری، ضد ناباروری، ضدویروس تب‌خال، آنتی اکسیدان، ضد تب، ضدعفونی‌کننده، ضد ویروس، ضد سل، افزایش‌ دهنده قوای جنسی، قابض، مقوی قلب، قاعده آور، قارچ‌کش، کاهش‌ دهنده کلسترول، کاهش‌ دهنده قند خون، کاهش‌ دهنده چربی خون، کرم‌کش، محرک، تقویت‌ کننده معده و رحم.

ترکیبات مهم:

پوست میوه شامل ترکیبات تانی و آلكالوئیدهایی است که مهم‌ترین آن‌ها پله تیرینه، متیل پله تیرین و پز دوپله تیرین می‌باشند. جسم اول دارای خاصیت ضد کرم است. آب انار ترکیبات پلی فنلی زیادی دارد که از میان آن‌ها می‌توان پونکالاجينها، الاژی تانن هاو پونیکالین را نام برد. یکی دیگر از این مواد، اسید الاژیک است که از هیدرولیز پونیکالاژینها به دست می‌آید. دانه انار حاوی روغنی است که عمدتاً از اسیدهای چرب غیراشباع تشکیل‌ شده است. نکته جالب در مورد روغن دانه انار، وجود اسیدهای چرب با سه پیوند غیراشباع (تری انوئیک) است که از اسیدهای چرب با دو پیوند غیراشباع مانند اسید لینولنیک در عملکردها و سلامت بدن مهم‌تر است.

مهم‌ترین اسید چرب روغن دانه انار، پونی سیک اسید است که حدود ۷۲ درصد آن را تشکیل می‌دهد. روغن دانه انار حاوی فیتواستروژن هاست که مانع سرطان پستان می‌شوند. این روغن به علت داشتن اسیدهای چرب غیراشباع خاص می‌تواند از سرطان‌های دیگر نیز جلوگیری کند. قسمت‌های مختلف انار دارای ترکیبات آنتوسیانین ها هستند که به‌نوبه خود خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضد سرطان دارند پوست میوه انار و پوست ریشه منبعی بسیار غنی از ترکیبات تانن است. پوست خشک میوه انار ۲۶ درصد و پوست خشک‌ ریشه حاوی ۲۲ درصد ترکیبات تانتی است.

 نکات قابل‌توجه:

١- پوست میوه، گل، ریشه و پوست ساقه انار بیشتر از آب انار خاصیت قابض دارند و ضد اسهال و کرم‌کش قوی هستند.

۲- انار دارای واریته های زیادی است که ازنظر شکل، طعم و اندازه باهم متفاوت‌اند. گرچه ممکن است شرایط آب و هوایی مناطق مختلف در کمیت و کیفیت آن‌ها تأثیر بگذارد، ولی با توجه به گزارش نقاط مختلف جهان، خواص و اثرات آن‌ها تا حد زیادی به هم شباهت دارد و این شباهت، بسیار بیشتر از اختلاف واریته های گوناگون و یا انار نواحی مختلف است. آنچه مسلم است، انارهای کاملاً رسیده و درشت، کیفیت بهتری دارند.

۳- با اینکه حرارت زیاد باعث کاهش بعضی مواد و خواص سبزی و میوه‌جات می‌شود، ولی خواص رب انار تا حد زیادی شبیه آب انار و به‌مراتب قوی‌تر از آن است.

۴- قبل از ورود گوجه‌فرنگی به خاورمیانه، در بیشتر موارد به‌جای آن از رب انار استفاده می‌شده رب انار به مقدار زیاد و بسیار گسترده در غذاهای ایرانی به‌جای گوجه‌فرنگی امروز مورد استفاده بوده و هنوز در بعضی غذاهای سنتی مانند فسنجان و آش انار (سوپ انار) به کار می‌رود. یکی دیگر از محصولات انار که به‌عنوان ادویه و یا افزودنی به غذاها در ایران استفاده می‌شد، اناردانه است که در هندوستان و پاکستان نیز رواج دارد. این دانه‌ها گاه برای اسیدی کردن محیط غذاها استفاده می‌شوند. مزه انارها در تمام نقاط دنیا شیرین، ترش و یا میخوش (ترش و شیرین) است؛ ولی بیشتر آن‌ها میخوش هستند.

۵- آب انار حاوی مقدار زیادی ویتامین C است و هر ۱۰۰ میلی‌لیتر آن می‌تواند ۱۶ درصد ویتامین C مورد نیاز بدن را تأمین کند. همچنین، حاوی مقدار قابل‌ توجهی ویتامین B (اسید پانتوتنیک)، پتاسیم و آنتی اکسیدان های پلی فنلی است.

 ۶- مهم‌ترین ترکیب پلی فنلی آب انار، تانن های هیدرولیز شونده به نام «پونی کالاجين ها» هستند که در تحقیقات آزمایشگاهی خنثی‌کننده رادیکال‌های آزاد می‌باشند. این اجسام به‌خوبی جذب بدن انسان شده و به‌عنوان آنتی‌اکسیدانی قوی عمل می‌کنند.

۷- در پژوهش‌های سال ۲۰۰۸ میلادی، تأثير انار در کاهش تورم پروستات، بهبود لنفوما، تسکین سرماخوردگی، بهبود مشکلات رگ‌های قلب و اثر ضد ویروس‌های دستگاه تنفسی مشخص‌ شده است.

٨- از قدیم و در طب سنتی از کلیه قسمت‌های انار برای درمان بسیاری از بیماری‌ها به‌صورت زیر استفاده می‌شد:

گل انار به‌صورت دم‌ نوش و یا جوشانده گیاهی برای درمان اسهال ساده، خونریزی‌ها، ترشحات زنانگی و به‌صورت قرقره برای کاهش ورم لوزه استفاده می‌شد. از پوست انار نیز برای بهبود این مشکلات استفاده می‌شده است. برگ انار به‌صورت خشک و تازه در تهیه تیزانهای مقوی معده، اشتهاآور، ضد تهوع، ضد کم‌خونی و ضد ضعف و خستگی عمومی مورد مصرف بوده است. برای آب انار اثر مفرح، صفرا آور و ضد التهاب اعضای داخلی بدن قائل بودند و در بیماری‌های مجاری ادرار آن را مصرف می‌کردند. از پوست ریشه انار برای دفع کرم کدو و کرم‌های دیگر استفاده می‌شد که مصرف آن بهتر و عارضه جانبی آن کمتر از سولفات پله تیرین است.

اضافه می‌نماید تیزانها عبارت از مایعاتی هستند که توسط انحلال ساده، انحلال‌های استخراجی خیساندن، دم کردن و جوشاندن از مواد گیاهی به دست می‌آیند.

۹- دانشمندی به نام «پله تیر» در پوست انار آلکالوئیدی کشف کرد که به نام خود او «پله تیرین» نام‌گذاری شد. این جسم اثر ضد کرم قوی دارد و بیشترین خاصیت ضد کرم پوست انار مربوط به آن است. پله تیرین به‌صورت سولفات پله تیرین، به‌عنوان داروی ضد کرم مصرف می‌شود.

۱۰- مصرف پوست میوه انار که دارای اثر ضد کرم است، ممکن است با عوارضی ازجمله تهوع، سرگیجه، اسهال، دل‌ پیچه و اختلالات بینایی همراه باشد که پس از مدتی برطرف می‌شود. ناگفته نماند که عوارض جانبی پوست ریشه انار کمتر از پوست انار است.

۱۱- در کتاب مرحوم دکتر زرگری برای تهیه عصاره ضد کرم از پوست ریشه انار، روش زیر توصیه‌ شده است: حدود ۸۰ گرم از پوست ریشه انار در دو لیوان آب به مدت یک روز خیسانده، سپس به‌ ملایمت حرارت دهید تا محلول به یک لیوان تقلیل یابد. بعد آن را صاف‌ کرده و در سه نوبت به فاصله دو تا سه ساعت میل کنید. با مصرف این فرآورده ممکن است حالت تهوع پیش آید. پس از مصرف محلول و وقتی در روده ناراحتی احساس شد (به‌جز حالت تهوع)، باید مسهل استفاده نمود تا کرم دفع شود. یکی از بهترین مسهل‌ها روغن کرچک است که بهتر است حدود دو ساعت پس از خوردن كل محلول مصرف شود.
خواص درمانی انار چیست؟

نکته مهم:

بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره‌ گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره  09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.

منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی

خواص درمانی انار چیست؟