خواص دارویی گیاه پنیر باد

خواص دارویی گیاه پنیر باد
نام فارسی: پنیر باد (نوعی پنیر باد)
نام علمی: Withania somnifera
نام عمومی: Withania و Ashwagandha
نام مترادف: Physalis somnifera
نام خانواده: Solanaceae (سیب‌زمینی)

گیاه‌شناسی و خواص دارویی گیاه پنیر باد:

پنیر باد گیاهی پایا، علفی و بوته‌ای است که ارتفاع آن حداکثر ۵۰ سانتی‌متر است. این گیاه از کرک‌های پنبه‌ای پوشیده شده است. برگ‌های آن که به‌صورت متناوب بر روی ساقه قرار می‌گیرند، بیضی‌شکل و نوک‌تیز هستند. گل‌ها سفیدرنگ بوده و در کنار برگ‌ها و در قسمت‌های بالایی گیاه می‌رویند. میوه‌ها کروی، قهوه‌ای‌رنگ و به قطر حداکثر ۱ سانتی‌متر می‌باشند. این گیاه در شمال آفریقا، مناطقی از مدیترانه و بعضی نقاط آسیا ازجمله ایران (در نواحی جنوبی مانند فارس، هرمزگان (بوشهر)، جزیره‌ی خارك، کرمان، سیستان و بلوچستان) می‌روید. میوه‌ی این گیاه دارای اثر انعقاد شیر است و در بعضی نواحی آفریقا مانند سودان برای تهیه‌ی پنیر از آن استفاده می‌کنند.

تاریخچه و خواص دارویی گیاه پنیر باد:

ریشه پنیر باد برای تهیه داروی مسکن و مدر آیورودایی به نام آش واگاندا استفاده می‌شود که البته آداپیتوژن (باعث عادت کردن به محیط و عوامل زندگی) هم است. قسمت‌های دیگر گیاه (مانند دانه و برگ) تسکین‌دهنده و از بین برنده شپش است و در ساخت صابون نیز به کار می‌رود. دانه‌های تازه گیاه به‌عنوان داروی استفراغ آور کاربرد داشته است.

مهمترین خواص دارویی گیاه پنیر باد:

مطالعات نشان داده است خواص دارویی پنیر باد مربوط به ترکیبات خاص آن نیست. همچنین با توجه به اینکه گیاه ترکیبات بسیار متنوعی دارد و این ترکیبات در کموتایپ با هم متفاوت هستند، به دست آوردن نتایج یکسان فارماکولوژی از این گیاه بسیار مشکل است.

اثرات ایجاد سازگاری عصاره‌ی الکلی (تنتور) گیاه پنیر باد به‌طور چشمگیری احساس سرما، استرس و زخم‌های ناشی از آسپرین را در معده‌ی موش‌ها کاهش می‌دهد. در تحقیقات دیگری این گیاه موجب اضافه شدن وزن، افزایش میزان هورمون تیروئید و میزان کورتیکواستروئیدها و موارد دیگر در حیوانات آزمایشگاهی شده است. از آثار دیگر گیاه می‌توان به تنظیم سیستم ایمنی و اثرات ضد التهاب در حیوانات آزمایشگاهی اشاره کرد. در تحقیقات جداگانه‌ای اثر ضد سرطان پنیر باد در حیوانات آزمایشگاهی مشخص‌ شده است.

عصاره‌ی پنیر باد همچنین آثار مختلفی بر روی CNS ازجمله اثر ضد تشنج در موش‌ها داشته و آزمایش یادگیری و حافظه در موش با استفاده از این عصاره مثبت بوده است. در آزمایش‌های دیگری پنیر باد در کاهش فشارخون سگ و جلوگیری از عوارض تتراکلراید کربن در کبد موش به‌عنوان محافظ کبد تأثیر زیادی داشته است.

طريقه و میزان مصرف:

پودر ریشه: مصرف روزانه ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌گرم عصاره خشك پودر ریشه تا سه بار در روز و مجموعاً ۶ تا ۹ گرم.

عصاره‌ی مایع: روزانه ۶ تا ۱۲ میلی‌لیتر در دو یا سه نوبت.

کپسول: حاوی ویتانولیدها روزانه ۲ تا ۵ میلی‌گرم.

قرص: ۳۰۰ میلی‌گرمی تا ۲ عدد در روز.

سمیت و عوارض جانبی:

ممکن است اثر خواب‌آورها را تشدید کند. دانه‌های گیاه ممکن است باعث دردهای شدید روده و معده شوند، به همین دلیل بهتر است خورده نشوند. با توجه به اینکه تعداد کمی ماده‌ی سمی در گیاه وجود دارد، لذا در کتب معتبر دارویی، مصرف فراورده‌های این گیاه زیاد توصیه نمی‌شود. تأثیر عصاره‌ی پنیر باد در کند کردن ضربان قلب، کاهش فشارخون و تحريك تنفسی، نصف تأثير مجموع آلکالوئیدهای آن است.

دیگر خواص دارویی گیاه پنیر باد:

سقط کننده، آمیب کش، ضد درد، ضد باکتری، ضد ادم (ضد خیز)، ضد آندوتوکسین، ضد پیری، ضد آنمی، ضد آرتریت، ضد اپی لپسی، ضد باروری، ضد ویروس تبخال، ضد تومور، ضد التهاب، ضد اکسیدان، ضد تب، ضد سارکوما، ضد استرس، ضد اسپاسم، التیام‌ زخم معده، ضد ویروس، مقوی قوای جنسی، کاهش‌ دهنده‌ی ضربان قلب، CNS دپرسانت، سیتوتوکسيك، ادرارآور، قارچ‌کش، شیرافزا، خواب‌ آور، محافظ کبد، کاهش‌دهنده‌ی پرفشاری خون، محرك ایمنی بدن، حشره‌ کش، تقویت‌کننده‌ی حافظه، مسکن، محرك تنفسی، کرم‌کش و شپش‌کش.

ترکیبات مهم:

مهم‌ترین ترکیبات این گیاه ويتانوزیدها هستند که شامل موادی محتوی ۲۸ کربن با تعداد زیادی اکسیژن می‌باشند. این مواد خصوصیات استروئیدها را دارند. تاکنون بیش از چهل ويتانوزید در این گیاه تشخیص داده و از آن جداشده است. سه کموتایپ نیز از این گیاه تشخیص داده‌ شده است. نوع اول، گیاه هندی است که اجسام اصلی آن ويتانون و ویتافرینا است. نوع دوم که در فلسطین وجود دارد، اجسام اصلی آن ویتانولید-د و ۲۷ هیدروکسی ويتانولید است و نوع سوم که آن‌هم در فلسطین وجود دارد، دارای ویتانولید E به‌عنوان جسم اصلی است.
در ریشه‌ی نوعی پنیر باد، آلکالوئیدهای گروه پی پریدین ازجمله نیکوتین و گروه پیرولیدین وجود دارد که در برگ همین‌گونه گلوکزیدهای فلاونولی و اسیدهای فنلی نیز گزارش‌ شده است.

نکات قابل‌توجه:

۱- گونه‌ی دیگری از پنیر باد با نام علمی W. coagulans وجود دارد که به نظر می‌رسد دارای خواص مشابهی با گونه‌ی سمنيفرا است. این‌گونه در جنوب ایران ازجمله بلوچستان وجود دارد. گیاه مذکور به‌صورت بوته‌ای کوچک با برگ‌های سخت، دراز و نوک‌ تیز است. ساقه‌های گیاه با تارهایی به رنگ زرد کمرنگ پوشیده شده و میوه‌ی آن کروی و زرد رنگ است که از آن برای انعقاد شیر و به‌عنوان مایع پنیر به‌طور سنتی استفاده می‌شود. این گیاه در هند و افغانستان نیز می‌روید.

۲- گیاه پنیر باد در هندوستان مصرف زیادی در طب سنتی و بومی داشته و تعداد زیادی نام هندی دارد که یکی از آن‌ها جین سینگ هندی است.

نکته مهم:

بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره‌ گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره  09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.

منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی