نام علمی: Passiflora incarnate
نام‌های عمومی: Passion flower, Passiflora
نام‌های انگلیسی: Wild passion flower, Maypop
نام عربی: زهرا لالام
نام فرانسوی: Passiflore rouge
نام آلمانی: Wilder passionsblume
نام خانواده: Passifloraceae (گل ساعتی)
گیاه‌شناسی و خواص دارویی گل ساعتی چیست؟
گل ساعتی گیاهی است علفی، پایا، با ساقه‌های رونده و پیچک‌دار و برگ‌های متناوب و لب دار (۵-۳ لب). این گیاه گل‌هایی منفرد و به رنگ آبی زیبا دارد. پیچک‌های خارج شده از کنار برگ‌ها، با اتصال به گیاهان یا تکیه‌گاه اطراف، باعث گسترش گیاه می‌شود. میوه‌های گیاه سبزرنگ است که با رسیدن به‌طور کامل، نارنجی رنگ می‌شوند. این گیاه در نواحی شمالی ایران به‌عنوان گل زینتی کشت می‌شود. بهترین شرایط کشت آن نواحی گرم و حاره و مرطوب است.
تاریخچه و خواص دارویی گل ساعتی چیست؟
گل ساعتی را سیاحان اسپانیایی در پرو به سال ۱۵۶۹ کشف کردند. این گل در آنجا سمبل مصیبت حضرت مسیح بود و مردم پرو اعتقاد داشتند روییدن گل ساعتی در سرزمین آن‌ها نشان می‌دهد که آن حضرت از شیوه زندگی و کارهای آن‌ها راضی است. یکی از معانی Passion در زبان انگلیسی، «مصیبت حضرت مسیح (ع)» است. منشأ هر دو نام علمی و عمومی گیاه نیز همین باور است. احتمالاً آشنایی مردم عامه با این گیاه، به مدت‌ها قبل از کشف رازک در پرو بازمی‌گردد. بر پایه این باور عمومی، این‌گونه تصور می‌شود که قسمت گل‌دار گیاه، نمایانگر قسمت‌های تصلیب عیسی مسیح است. سه مادگی، سه میخ کوبیده شده به دست‌ها و پاهای حضرت مسیح و پنج پرچم، پنج زخم روی بدن آن حضرت را نشان می‌دهد. مادگی گیاه شبیه چکش و تاج خورشیدی گل، همانند تاجی از خار روی سر مسیح است. گلبرگ‌ها، نماینده ده تن از حواریون راستین هستند و رنگ‌های سفید و بنفش متمایل به آبی، نشانگر خلوص، پاکی و بهشت است.
در اروپا، گل ساعتی در طب هومیوپاتی برای تسکین درد، بی‌خوابی عصبی یا بی‌خوابی ناشی از هیستری و خستگی عصبی به کار می‌رود. از دیگر خواص گل ساعتی می توان درمان بیماری‌های برونشیتی (به ویژه درمان آسم)، هموروئيد التهابی، مشکلات یائسگی، اختلالات مراقبتی اطفال، مشکلات روحی و روانی کودکان و به‌صورت کمپرس، روی سوختگی و ورم را نام برد.
منشأ جغرافیایی:
این گیاه، بومی شمال، جنوب و مرکز آمریکاست و در نواحی گرم آن کشت می‌گردد. مهمترین محل‌های صادرات آن آمریکا و هندوستان هستند.
مهمترین خواص دارویی گل ساعتی چیست؟
مهمترین خواص گل ساعتی رفع مشکلات خواب، ازجمله بدخوابی و بی‌خوابی است. گل ساعتی برحسب مقدار مصرف گیاه یا فرآورده‌های حاصل از آن، آثار مختلفی روی سلسله اعصاب مرکزی (CNS)، ازجمله به‌عنوان محرک یا ضدافسردگی دارد. همچنین آرام بخش و ضد اضطراب است. گل ساعتی یکی از معمول‌ترین و پرمصرف‌ترین آرام بخش‌های گیاهی است که پژوهشگران این اثر را مربوط به وجود فلاونوئیدها و آلكالوئیدهای آن می‌دانند.
داروهای گیاهی:
فرآورده‌های صنعتی زیادی از گل ساعتی به اشکال قرص، کپسول گیاهیو قطره در جهان تولید می‌شود. فقط در انگلستان بیش از ۴۰ فرآورده دارویی از آن وجود دارد. ازآنجا که مقدار مصرف این فرآورده‌ها برحسب میزان ماده مؤثر آن‌ها ممکن است متفاوت باشد، باید به راهنمای هر دارو مراجعه و میزان دفعات و سایر توضیحات ارائه شده را مدنظر قرارداد.
احتیاط:
– هرچند از مصرف خوراکی این گیاه هیچ‌گونه عوارض جانبی گزارش نشده است، ولی از مصرف زیاد آن باید خودداری کرد. به‌هرحال توصیه می‌شود از مصرف بیش از ۸ گرم گیاه خشک در روز خودداری شود.
– استفاده از داروهای گل ساعتی ممکن است با داروهای منو آمینواکسیداز تداخل نماید.
– مصرف مقادیر زیاد از این گیاه ممکن است باعث عوارض کبدی، لوزالمعده و دپرسیون (افسردگی) شود.
طريقه و میزان مصرف:
به ۳-۲ گرم از خرد شده گیاه یک لیوان آب جوش بیفزایید و ۱۰-۵ دقیقه بگذارید بماند (بهتر است در ظرف بسته باشد). سپس صاف کرده و میل کنید. اگر این محلول را به‌منظور رفع بدخوابی مصرف می‌کنید، بهترین زمان، قبل از خواب است. می‌توان این میزان را دو تا سه بار در روز مصرف کرد. همچنین بسته‌بندی‌هایی به‌صورت تی‌بگ (چای) حاوی ۲ گرم از پودر گل گیاه وجود دارد که می‌توان هرکدام را در یک لیوان آب جوش قرارداده و پس از حدود پنج دقیقه مصرف کرد. این فرآورده‌ها همانند مصرف شیوه سنتی گیاه هستند.
دیگر خواص دارویی گل ساعتی چیست؟
ضد درد، ضد باکتری، ضد ورم، ضدعفونی‌کننده، ضداسپاسم، ضد اضطراب، مقوی قلب، محرک CNS و CNS دپرسانت، هضم کننده، سیانوژنیک، قارچ‌کش، خواب‌آور، کاهش‌دهنده پرفشاری خون، مخدر، محرک تنفسی، آرام‌بخش و مقوی رحم.
ترکیبات مهم:
گونه Incarnata که گونه اصلی دارویی گل ساعتی است، دارای ترکیباتی ازجمله فلاونوئیدها، گلوکزیدهای سیانوژنیک، آلكالوئیدهای ایندولی و آلكالوئيدهای دیگر ازجمله پاسی فلورین (شبیه به مورفین)، هارمالین، هارمین و هارمالول است.
نکات قابل‌توجه:
١- گل ساعتی دارای گونه‌های متعدد است که در نقاط مختلف دنیا از بعضی گونه‌های آن‌که ارزش دارویی دارند، استفاده می‌شود. در حال حاضر بیشترین استفاده دارویی از گونه Incarnata می‌شود.
۲- اثرات آرام‌بخش گونه Incarnata درمجموع از بقیه گونه‌ها بهتر است؛ بنابراین برای به دست آوردن اثرات ذکرشده باید ازاین‌گونه استفاده کرد.
۳- در شمال ایران، به‌غیراز گونه Incarnata، گونه دیگری به نام Caerulea وجود دارد که میزان مواد مؤثر و اثربخشی آن باید مورد بررسی قرار گیرد.
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره 09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی
