خواص بی نظیردانه عدس چیست؟
نام فارسی: عدس
نام علمی: Lens culinaris
نام های عمومی: Masoor, Lentil
نام های انگلیسی: Masoor, Lentil
نام عربی: عدس (Adas)
نام فرانسوی: Lentille
نام آلماني: Linse
نام های مترادف: Ervum lens, Lens esculenta
نام خانواده: Leguminosae ) Fabaceae – نخود)
گیاه‌شناسی و خواص بی نظیردانه عدس:
عدس گیاهی است علفی و یک‌ساله که ارتفاع آن حداکثر به ۴۰ سانتی‌متر می‌رسد. برگ‌ها مرکب از برگچه‌هایی به تعداد تا ۱۴ عدد است. این برگچه‌ها بیضی باریک و به طول تا ۲ سانتی‌متر و عرض تا ۸ میلی‌متر است. گل‌های عدس، کوچک، سفید رنگ با خطوط نازکی از رنگ بنفش، سفید مایل به بنفش و یا سفید مایل به آبی است. میوه به‌صورت نیام به طول تا ۱/۵ سانتی‌متر و قطر تا ۷ میلی‌متر و معمولاً حاوی دو دانه عدس است. دانه‌های عدس بر حسب نژاد، به رنگ‌های سبز مایل به خاکستری، قرمز قهوه‌ای، نارنجی و یا رنگ‌های دیگر و به‌صورت گرد و مسطح است. عدس در نقاط مختلفی از ایران، از جمله کرمانشاه، همدان، لرستان، کرمان، فارس و بوشهر کشت می‌گردد.
تاریخچه وخواص بی نظیردانه عدس چیست؟
عدس بومی خاور نزدیک و یکی از محصولاتی است که از زمان بسیار قدیم مورد استفاده خوراکی این نواحی بوده است. عدس سومین گیاه پس از دانه سویا و شاهدانه از نظر میزان پروتئین است. یکی از مواد غذایی بسیار مهم و عمده کشور هندوستان است؛ جایی که جمعیت زیادی از آن‌ها گیاهخوار است.
تهیه عدس به‌عنوان خوراکی:
عدس به‌صورت خام قابل خوردن نیست؛ زیرا حاوی موادی از جمله اسید فیتیک است که ضد مواد مغذی و تانن ها هستند. بعضی عدس‌ها قبل از پخت، احتیاج به یک شب خیساندن دارند. زمان پخت عدس بر حسب نژادهای مختلف، حداقل بین ۱۰ تا ۳۰ دقیقه است.
در قسمت‌های زیادی از مدیترانه و خاورمیانه عدس را مخلوط با برنج درست می‌کنند. یکی از غذاهای ملی مصر برنج و عدس است.
همچنین عدس به‌صورت سوپ، یکی از مهم‌ترین غذاهای اروپا و شمال و جنوب آمریکاست.
در بعضی نقاط از جوانه عدس که از قرار دادن عدس خشک در آب یا رطوبت تهیه می‌شود، استفاده می‌کنند. مواد مغذی موجود در جوانه عدس با عدس تفاوت دارد.
دارو شناختی وخواص بی نظیردانه عدس چیست؟
به گفته بعضی منابع، دانه عدس کوچک است، ولی کارهای بزرگی انجام می‌دهد. یکی از خواص دانه عدس کاهش کلسترول است که به خاطر مقدار قابل ملاحظه و نوع فیبرهای آن است. همین فیبرها می‌توانند به کاهش قند خون کمک کنند. در افرادی که قند خون دارند، عدس مانع از آن می‌شود که پس از صرف غذا قند خونشان به‌سرعت بالا برود. عدس با داشتن مواد معدنی مهم، ویتامین های B، میزان کافی فیبر و پروتئین و مقدار کم چربی وقند، یکی از حبوبات با ارزش است که برای همه افراد بسیار مفید است.
عدس مقدار زیادی آهن دارد و به همین دلیل از کمبود و فقر آهن، به خصوص در زنان حامله و نوجوانان که به آهن بیشتری نیاز دارند، جلوگیری می‌کند.
محصول جهانی عدس:
عدس در بیشتر نقاط دنیا کشت می‌شود. حدود یک سوم عدس جهان از هندوستان به دست می‌آید؛ ولی قسمت اعظم آن همان جا مصرف می‌شود. بزرگ‌ترین صادر کننده عدس کشور کاناداست. سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد، تولید جهانی عدس را در سال ۲۰۰۷ میلادی، ۳۸۷۴ میلیون تن اعلام کرده که از این میزان ۳۶ درصد مربوط به هند، ۱۷ درصد مربوط به کانادا و ۱۵ درصد مربوط به کشور ترکیه است.
ده کشور اول تولید کننده عدس در جهان با میزان تولید آن‌ها به شرح زیر می‌باشند:
هند: ۱۴۰۰۰۰۰۰ تن
کانادا: ۶۶۹۷۰۰ تن
ترکیه: ۵۸۰۲۶۰ تن
چین: ۱۸۰۰۰۰تن
سوریه: ۱۶۵۰۰۰ تن
نپال: ۱۶۴۶۹۴ تن
آمریکا: ۱۵۴۵۸۴ تن
استراليا: ۱۳۱۰۰۰ تن
بنگلادش: ۱۱۹۰۰۰ تن
ایران: ۱۱۵۰۰۰ تن
ابن‌سینا در کتاب قانون راجع به عدس چنین گفته است:
عدس یا مرجمک، دو گیاه به نام عدس هستند؛ کاشتنی و بیابانی (خودرو) و نوع بیابانی خوب نیست. بهترین عدس، خوردنی آن است که زود بپزد و اگر در آب ریزند، آب را سیاه نکند. عدس سفید و پهن همین خاصیت را دارد. عدس باید خوب بپزد.
خواص بی نظیردانه عدس چیست؟
جالينوس فرماید، در گرمی و خشکی معتدل است؛ یا اینکه کمی به گرمی گرایش دارد. کسی که عدس می‌خورد، خواب‌های آشفته ببیند. پوست عدس بسیار قابض است. عدس نفخ زاست. خون را پرمایه گرداند و در رگ‌ها روان نیست و هم از این سبب است که ادرار و قاعدگی را کاهش دهد. زیاد خوردن عدس زیان بخش است؛ چون بسیار خشکی دارد. کسی که زیاد عدس بخورد، به تیرگی چشم گرفتار آید. دیرهضم است و با معده سازگار نیست، نباید با عدس شیرینی بخورند، وگرنه راه بندان در کبد روی دهد. عدس خون را غلیظ گرداند. بدون پوست قبض است. عدس پوست نکنده را در آب بپزید وآب اولی را بریزند و باز بپزند، قبض است؛ اما آب اولی مسهل است. پوست عدس بسیار قبوضیت دارد و شکم را به کلی بند آورد.
در کتاب مخزن الادویه راجع به عدس چنین آمده است:
عدس را به فارسی نشک و مرجومک نامند. بهترین آن سفید کشت شده است که دانه آن بزرگ است و در طبخ زود گداز يابد و آب را سیاه نکند.
طبیعت آن مایل به اعتدال است و بعضی گویند سرد و خشک است. همچنین پوست آن گرم و لب آن (یعنی مغز دانه پوست کنده) سرد است. آب پخته پوست آن ملین و لب آن قابض است.
خواص بی نظیردانه عدس چیست؟
عدس نفخ زاست و هضم آن به کندی صورت می‌گیرد. مولد خون و مانع از غليظ شدن آن است. پخته آن با سرکه مقوی معده بوده و دارای نفخ نیست. زیاد مصرف کردن آن باعث اشکال در بینایی، دیدن خواب‌های مشوش، ضعف معده و خوردن آن با شیرینی‌ها مولد استسقا و قولنج و بواسیر و بند آمدن قاعدگی و کاهش دهنده قوای جنسی است.
برای برطرف کردن عوارض آن باید با روغن کنجد تازه، روغن گاو، روغن بادام و یا سرکه مصرف شود و بدترین همه خوردن آن با ماهی نمک سود است.
ترکیبات مهم:
هر ۱۰۰ گرم عدس خشک و خام حاوی مواد زیر است:
– کربوهیدرات‌ها: ۶۰ گرم
– فیبرهای گیاهی: ۳۱ گرم
– پروتئین ۲۶ گرم
– قندها: ۲ گرم
– چربی: ۱ گرم
– ویتامین B1:میلی‌گرم ۰/۸۷
– ویتامین B9 میکروگرم ۴۷۹
– آهن: ۷/۵میلی‌گرم
همچنین هر صد گرم عدس خشک و خام حاوی ۳۵۳ کیلوکالری انرژی است. عدس یکی از منابع مهم پروتئین گیاهی و حاوی اسیدهای آمینه ضروری از جمله ایزولوسین و لیزینگ است؛ اما حاوی دو اسیدآمینه ضروری متیونین” و سیستین” نیست؛ درحالی‌که جوانه عدس این دو اسیدآمینه ضروری را در خود دارد؛ به همین دلیل بسیاری از گیاهخواران اسیدآمینه‌های ضروری را از مجموع عدس و جوانه عدس دریافت می‌کنند. عدس قرمز دارای حدود ۱/۳ برابر میزان الياف (فیبر) نسبت به عدس‌های سبز است. بعضی منابع، عدس را جزء یکی از پنج ماده غذایی با ارزش برای سلامتی دانسته‌اند. عدس همچنین حاوی ویتامین A کلسیم، فسفر و پتاسیم است.
نکات قابل توجه:
١- عدس موجود در بازار دنیا به دو صورت با پوست با پوست کنده است، عدس‌های باپوست ممکن است به رنگ‌های سبز، قهوه‌ای، سیاه یا قرمز مایل به قهوه‌ای باشند عدس‌های پوست کنده بیشتر به رنگ‌های قرمز، سفید یا زرد هستند.
۲- اندازه عدس‌های مختلف، متفاوت است و از نوع ریز تا انواع درشت در بازار جهان وجود دارند.
3- عدس را اکثراً مخلوط با دانه های دیگر، از جمله برنج مصرف می‌کنند. در این حالت مجموع پروتئین‌های آن‌ها کامل می‌شود.
۴- عدس سبز حدود ۳۱ درصد و عدس قرمز حدود ۱۱ درصد فیبر دارد؛ بنابراین خاصیت کاهش کلسترول و قند عدس‌های سبز به مراتب بیشتر از عدس قرمز است.
۵_ در فرهنگ‌های مختلف، از زمان باستان و حتی در ادیان مختلف، باورهای زیادی راجع به عدس وجود داشته است. همچنین عدس به‌عنوان نمادهایی در ملل مختلف معرفی شده و برای آن ارزش زیادی قائل هستند که همه این توجهات به خاطر ارزش غذایی و حیاتی آن است.
۶_ در تحقیقات جدید خواص آنتی اکسیدانی و خنثی کننده رادیکال‌های قوی عدس به اثبات رسیده است که مستقیماً با خاصیت ضد سرطانی عدس ارتباط دارد.
۷- در کتاب قانون عدس را باعث غليظ شدن خون می‌داند، در صورتی که در مخزن الادویه عکس این موضوع نوشته شده است که باید در این زمینه تحقیق شود.
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره 09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
خواص بی نظیردانه عدس چیست؟
منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی
