گزنه (برگ)
نام دیگر: گزنه دوپایه (برگ)
نام علمی: Urtica dioica
نام‌های عمومی: Stinging nettle, Mettle
نام انگلیسی: Great- nettle
نام عربی: قريص (Quarrys)
نام فرانسوی: ortie dioique
نام آلمانی: Grosse-nessel
نام‌های مترادف: Urtica maxima ، Urtica urens, Urtica major, Urtica gracilis
نام خانواده: Urticaceae (گزنه)
گیاه‌شناسی و خواص برگ گزنه چیست؟
گزنه گیاهی است علفی، چند ساله با ساقه‌ای راست به ارتفاع تا یک متر. این گیاه ریشه‌هایی خزنده دارد که دائماً در حال ازدیاد هستند. ساقه گزنه چهارگوش و پوشیده از تار است. برگ‌های آن بیضی‌شکل، نوک تیز و دندانه دارند. گل‌ها به رنگ سبز روشن هستند که روی دوپایه گیاه قرارگرفته‌اند. تارهای سطح ساقه و برگ گزنه، حاوی اسید فرمیک بوده که پس از تماس با دست یا پوست بدن، در بدن تزریق شده و باعث سوزش، قرمزی و تحریک شدید می‌شوند. قسمت مورد استفاده گزنه، برگ تازه یا خشک و ریشه آن است که به مصارف تغذیه‌ای یا دارویی می‌رسد.
تاریخچه و خواص برگ گزنه چیست؟
شهرت گزنه به دلیل خواص سوزش‌آور آن است. در طب سنتی از گزنه به‌عنوان ضد اسپاسم، خلط آور، مدر و برای درمان آسم استفاده می‌شده است. بنا بر اسناد موجود، اگر پوست سر را با آب این گیاه ماساژ دهند، رشد مو را تحریک می‌کند. مصرف موضعی عصاره برگ گزنه، برای درمان مشکلات روماتیسم مفید است. سرهای نرم گزنه جوان، به‌عنوان گیاه ادویه‌ای در سالاد مصرف می‌شود.
منشأ جغرافیایی:
گزنه در بیشتر نقاط جهان به‌عنوان علف هرز در مزارع می‌روید. فراورده‌های دارویی گزنه از برداشت گیاهان خودرو، در نواحی مرکزی و شرقی اروپا به دست می‌آیند. مهمترین مراکز تولید آن، شرق آلمان، شوروی سابق، بلغارستان و یوگسلاوی سابق است.
دارو شناختی و خواص برگ گزنه چیست؟
از مهمترین خواص برگ گزنه اینکه گزنه یک ادرارآور متوسط است. مصرف آن حجم ادرار را زیاد کرده و باعث کاهش وزن می‌شود. همچنین اثرات قابل توجهی در کاهش پرفشاری خون دارد. در طب عوام، به‌عنوان ادرارآور، تسکین درد آرتروز، روماتیسم مفاصل و ماهیچه‌ها مصرف می‌شود. از دیگر خواص برگ گزنه می توان به این خاصیت اشاره کرد که به‌منظور تحریک ترشح آنزیم‌های کاهش دهنده قند خون، به کار می‌رود. در مصارف خارجی و موضعی، به‌عنوان ضدموهای چرب و شوره سر در بسیاری از شامپوها مصرف می‌شود.
عوارض جانبی:
بعضی افراد، نسبت به برگ گزنه حساسیت دارند و ممکن است با مصرف خوراکی در آن‌ها، التهاب معده، کاهش حجم ادرار، ادم و راش‌های پوستی ایجاد شود.
طريقه و میزان مصرف:
تهیه چای: روی حدود ۲ گرم برگ خرد شده گزنه، یک لیوان آب جوش ریخته و پس از ۱۵ دقیقه صاف کنید و همین مقدار برگ را با یک لیوان آب سرد به مدت حدود ۵ دقیقه بجوشانید و سپس صاف کرده و میل کنید. می‌توان روزی چند بار (به‌طور متوسط سه بار) این میزان مصرف را تکرار کرد. همچنین برگ گزنه به همراه گیاهان دیگر، به‌عنوان ادرارآور یا تصفیه کننده خون، به‌صورت داروهای صنعتی و فرموله شده در بازار جهان وجود دارد. فراورده‌های دیگر برگ گزنه، به‌صورت تی‌بگ‌های ۲ – ۱ گرمی در بازار عرضه می‌شوند.
داروهای گیاهی:
برگ گزنه مخلوط با گیاهان دیگر، به‌عنوان داروی ادرارآور یا تصفیه کننده خون در بازار وجود دارد.
ترکیبات مهم:
فلاونوئیدها ازجمله کامفرول و کورستین، ویتامین‌های C، گروه B و K همچنین مواد معدنی ازجمله کلسیم، آهن، منگنز، پتاسیم و به‌خصوص نیترات‌ها در برگ به مقدار فراوان وجود دارند. گلوکوکینین جسمی که اثر ضد دیابت گزنه مربوط به آن است نیز در این گیاه وجود دارد. برگ‌های گزنه حاوی مقدار زیادی کلروفیل هستند که در سطح تجارتی استخراج می‌شوند. ساقه‌های جوان، مقدار زیادی کاروتن و ویتامین C دارند. تریکوم‌های (پرزها) برگ، حاوی آمین‌هایی ازجمله هیستامین، سروتونین و کولین می‌باشند.
نکات قابل‌توجه:
۱- داروهای تهیه شده از ریشه گزنه، در سرطان پروستات مؤثر نیستند.
۲- اشکال دارویی مایع ریشه گزنه، مانند قطره «اورتان» از اشکال جامد (قرص یا کپسول) تأثير بهتر و سریع‌تری دارند.
٣- از شروع مصرف داروهای ریشه گزنه تا حدود یک ماه، نباید انتظار اثر قابل توجهی داشت.
۴- قطره اورتان را می‌توان به‌عنوان یک داروی ادرارآور خوب، در صورت لزوم مصرف کرد.
۵-اثرات ریشه گزنه در رفع مشکل تورم پروستات و خواص ادرارآور آن، به مراتب از برگ گزنه قوی‌تر و کامل‌تر است.
۶- برای مصرف مقدار معین دارو و کسب نتایج ایده آل توصیه می‌شود از فراورده‌های استاندارد و صنعتی مانند قطره «اورتان» استفاده گردد که همیشه حاوی مواد مؤثره ثابت است. ریشه گزنه که در زمان‌های مختلف و از نواحی مختلف جمع‌آوری می‌شوند، مواد مؤثر یکسانی ندارند و ازنظر قدرت اثر درمانی متغیرند.
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دمنوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره 09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
