خواص باورنکردنی زنیان برای سلامتی
نام فارسی: زینیان، زنیان
نام علمی: Trachyspermum copticum
نام عمومی: Ajowan ،Carum ،Bishop ‘ s weed
نام عربی: انیسون بری
نام فرانسوی: Ajowan
نام آلمانی: Ammeysamen
نام‌های مترادف: Trachyspermum ammi ،Ptycholis ajowan ،Carum copticum Ammi copticum
نام خانواده: Umbelliferae (چتریان)
گیاه‌شناسی و خواص باورنکردنی زنیان برای سلامتی:
زینیان گیاهی است علفی، بوته‌ای و یک‌ساله که ارتفاع آن تا ۹۰ سانتی‌متر می‌رسد. برگ‌ها دارای بریدگی و تقسیمات زیادی هستند؛ به‌طوری‌که بسیار ظریف و نازك می‌باشند. گل‌ها کوچک و سفیدرنگ و به‌صورت چتر مرکب بر روی سرشاخه‌ها قرار دارند. اشعه‌های چتر گل‌ها تقریباً مساوی و کوتاه و در محل اتصال به هم دارای براکته هایی می‌باشند.
قسمت مورد استفاده گیاه، میوه‌های آن است. این میوه‌ها کوچک، بیضی‌شکل و به رنگ زرد مایل به قهوه‌ای بوده و دارای اسانس با بوی نافذ و مشابه آویشن می‌باشند. بر روی میوه‌ها پنج خط طولی نازک وجود دارد که روشن‌تر از رنگ میوه هستند.
زینیان به صورت خودرو در نواحی شرقی هندوستان، ایران و مصر می‌روید و در همین نواحی و بسیاری از نقاط با آب وهوای مشابه نیز کشت می‌شود. مهمترین مناطق رویش این گیاه در ایران سیستان و بلوچستان، آذربایجان، اصفهان، خوزستان، فارس، کرمان و خراسان است.
خواص باورنکردنی زنیان برای سلامتی:
مهمترین خواص زنیان، ضد اکسیدان، ضد تب، ضد میکروب ، ضداسپاسم، افزایش‌دهنده‌ی قوای جنسی، ضد نفخ، ضد آسم ، ادرارآور ، معرق، خلط آور، قاعده آور، ضد قارچ، محرك معده ، کاهش‌دهنده‌ی پرفشاری خون، مسهل، شیر افزا، پاراسمپاتومی‌متیك، مقوی معده و کرم‌کش است.
زینیان از قدیم به‌عنوان ادویه و نگهدارنده مواد غذایی مورد استفاده بوده است. همچنین در تهیه پودر کاری، ترشیجات ، بیسکویت و مواد خوراکی دیگر به کار می‌رود.
گیاه زنیان در صابون‌سازی و عطرسازی کاربرد دارد. از اسانس آن تحت نام آجوان اویل در هندوستان به‌عنوان يك ضد میکروب قوی (مشابه تيمول) استفاده می‌شود. همچنین از آن به‌عنوان ضد قارچ پوستی و ضد نزله تنفسی می‌توان استفاده کرد. از رایحه این گیاه که از میوه‌های آن به دست می‌آید، در دهان‌شویه‌ها و خمیردندان‌ها استفاده می‌گردد.
یکی دیگر از کاربردهای زینیان به‌عنوان ضد کرم و ضد حشره است. محصولات زینیان به اشکال پودر، دئودرانت، پماد، لوسیون و محلول در بازار عرضه می‌شوند. دانه زینیان می‌تواند عليه بعضی میکروب‌ها ازجمله سالمونلا تیفوزا، میکروسپوریوم پیوژنز و اشرشیاکلی اثر کند. از زینیان در طب آیورودا استفاده‌های زیادی به عمل می‌آید؛ ازجمله به‌عنوان ضداسپاسم، درمان امراض ریه، تسکین روماتیسم، ضد سرماخوردگی، ضد سرفه، درمان تب و درمان یبوست.
طريقه و میزان مصرف:
پودر: می‌توان روزانه ۳ تا ۶ گرم پودر دانه‌ها را به طرق مختلف یا همراه با غذا مصرف نمود. با وجودیکه دانه‌ها ریز هستند، برای اثربخشی بیشتر لازم است پودر شوند تا مواد آن‌ها در بدن بهتر استخراج گردد و خواص زنیان بهتر نمایان شود.
عصاره خشك: عصاره خشك دانه‌های زینیان را می‌توان روزانه ۱۲۵ میلی‌گرم مصرف نمود.
عصاره مایع (تنتور) از عصاره مایع زینیان می‌توان روزانه تا ۶ میلی‌لیتر مصرف کرد.
ترکیبات مهم:
میوه‌های گیاه حاوی ۲ تا ۴ درصد اسانس است. مهمترین اجسام اسانس شامل تیمول به میزان ۳۵ تا ۶۰ درصد، پاراسيمن، گاماترپی‌نن، آلفا و بتا پی‌نن، دی پنتن، آلفا ترپی‌نین و کارواکرول است. گذشته از ترکیبات اسانس، ترکیبات گلوکزیدی و ساپونینی نیز در گیاه وجود دارد. گزارش‌هایی از وجود میزان قابل‌توجهی کارون در زینیان وجود دارد.
نکات قابل توجه خواص زنیان چیست:
۱- از میوه زینیان اسانسی به نام آجوان‌اویل استخراج می‌شود که مصارف زیادی دارد. یکی از مصارف مهم این اسانس استخراج ماده تیمول از آن است.
۲- با توجه به اینکه ماده اصلی اسانس زینیان تیمول است. می‌توان انتظار داشت تعدادی از خواص زینیان و آویشن مشترك باشد، زیرا ماده اصلی عصاره آویشن نیز تیمول است.
٣- با توجه به اینکه در اکثر آویشن‌های دنیا میزان تیمول بین ۲۰ تا ۳۰ درصد و میزان اسانس آن تا حدود ۲ درصد گزارش‌شده، میزان اسانس در دانه زینیان از ۴ تا ۹ درصد و میزان تیمول آن ۴۰ تا ۵۰ درصد گزارش شده است که این تغییرات مربوط به شرایط آب‌وهوایی محل رویش گیاه است.
۴- در يك تحقیق در سال ۱۳۷۵ در دانشکده داروسازی تهران، زنیان مورد بررسی اسانس و خرده نگاری، قرار گرفت. در این تحقیق مشخص شد که میزان اسانس میوه‌های این گیاه ۴ درصد و مهمترین ماده آن (تیمول) ۴۵ درصد است. ترکیبات دیگر این اسانس شامل گاماترپی‌نن به میزان ۲۲/۵ درصد، بتا پی‌نن به میزان ۲۲ درصد و ترکیبات دیگر ازجمله آلفاپی‌نن، سابی‌نن و پاراسیمن با مقادیر کمتری در اسانس وجود دارند.
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره 09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی
